Page 101 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

SOLUNUM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI, SOLUK ALIP VERME MEKANİZMASI VE KONTROLÜ

• Soluk borusunun sağ ve sol akciğere giren alt ucu iki kola ayrılarak bronş denilen yapıları oluşturur. Her bronş, bir
akciğere girerek havayı akciğere iletir. Bronşların iltihaplanması bronşit hastalığına neden olur.
• Bronşlar akciğerlerin içinde dallanmalar yaparak bronşçukları (bronşiyol) meydana getirir. Bronşçuklarda kıkırdak
doku bulunmaz, düz kaslar bulunur.

• Bronşçukların dallanmasıyla uç kısmında alveol adı verilen milyonlarca hava keseciği bulunur.
CO
2
Gırtlak CO
O 2
2 Alveol
O
2

Soluk CO 2
borusu

Bronşçuklar
(bronşiyol) O O
2 2
O 2 O 2
O O
Bronşlar 2 2

Alveoller
• Akciğerlerdeki solunum yüzey alanını genişletmiştir.
• Tek katlı yassı epitel dokudan oluşur.

• Üzerleri kılcal damar ağı ile çevrilidir.
• Bu kılcal damarlar gaz değişiminin gerçekleştiği yapılardır.

DİKKAT

Alveollerde epitel hücrelerin yenilenmesinden ve sürfaktan maddesinin salgılanmasından sorumlu hücreler bulunur.
Sürfaktan Maddesinin Özellikleri
• Solunumu kolaylaştırır.
• Soluk verme sırasında alveollerin sönmesini önler.
• Kılcal damarlardan alveollere fazla sıvı girişini dolayısıyla solunumla fazla sıvı kaybını engeller.

SOLUK ALIP VERME MEKANİZMASI VE KONTROLÜ
Soluk Alıp Verme Mekanizması
• Diyafram ve kaburga kaslarının kasılıp gevşemesiyle gerçekleşen gaz değişimine soluk alıp verme denir. Akciğerler
kasılıp gevşeme özelliğine sahip olmadığından soluk alıp vermeyi kendiliğinden gerçekleştiremez.
• Soluk alıp verme akciğerlerdeki basınç değişimlerine bağlı olarak akciğerlerin hacminin artması ve azalması sonucu
gerçekleşir. Göğüs boşluğundaki hacim değişikliklerinde diyafram ve kaburga kaslarının kasılıp gevşemesi etkilidir.

• Diyafram, göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran iskelet kaslarından oluşan kaslı yapıdır. Kubbe şeklindeki diyaf-
ramın göğüs boşluğuna bakan tarafı dışbükeydir. Göğüs boşluğunun ön duvarı ise kaburgalar, kaburgalar arası kaslar
ve göğüs kemiğinden oluşan göğüs kafesi ile çevrelenmiştir.
DİKKAT

Yetişkin bir insan dakikada ortalama 12 kez soluk alıp verir. Bu olay, omurilik soğanındaki solunum merkezinden gön-
derilen impulsların etkisiyle gerçekleşir.
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 101