Page 199 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

MERİSTEM DOKU

¡ Sekonder (ikincil) Meristem
• Bölünme yeteneğini kaybetmiş parankima hücrelerin hormonların etkisi ile sonradan bölünme yeteneğini kazanmasıy-
la oluşan dokudur.
• Sonradan bölünme yeteneğini kazanan meristeme yanal meristem, sekonder meristem ya da kambiyum denir.

• Demet (damar, vasküler) kambiyumu ve mantar kambiyumu olarak iki çeşittir. Kambiyum, kapalı tohumlu çift çe-
nekli bitkiler ve çam gibi açık tohumlu bitkilerde bulunur.

• Tek çenekli bitkilerde ve yapraklarda kambiyum bulunmaz.
• Demet kambiyumu, ksilem ve floem oluşmasını dolayısıyla bitkinin enine kalınlaşmasını sağlar ve sürgüne destek verir.
• Mantar kambiyumu, odunsu bitkilerde mantar dokuyu oluşturan canlı ve bölünebilme özelliğinde olan hücrelerdir.

• Mantar kambiyumunun bu faaliyeti enine kalınlaşmayı da sağlar. Sekonder büyüme nedeniyle epidermis parçalanır
yerini mantar doku alır.

• Mantar doku ağaçların dış kısmında yer alır ve gövdeyi su kaybına; böcek, bakteri ve mantar saldırılarına karşı korur.

Gövdede gerçekleşen sekonder büyümenin mekanizması

• Demet kambiyumu hücrelerinin bölünmeye başlaması sonucu bitkide yeni iletim elemanları oluşur.
• Bitkinin embriyonik gelişimi sırasında demet kambiyumu, bitkinin merkezine doğru ksilem dokuyu ve bitkinin dışına
doğru floem dokuyu meydana getirir. Bu nedenle demet kambiyumu, birincil floem ile birincil ksilem arasında uzanan
bir hücre tabakası şeklinde bulunur.
• Demet kambiyum hücreleri tekrar bölündüğünde içeriye doğru olan kısımda ikincil ksilem, dışarıya doğru olan kısımda
da ikincil floem meydana gelir. İkincil floemin üst kısmında kortekste yer alan mantar kambiyumu da bölünerek dışarı
doğru mantar dokuyu oluşturur. Böylece kök ve gövdede enine kalınlaşma gerçekleşir.
• Gövdenin çapı arttıkça mantar kambiyumunun dışında kalan dokular parçalanarak dökülür. Bu durumda mantar kam-
biyumu korteksin iç dokularından yeniden oluşur. Korteks tamamen ortadan kalkınca kambiyum floem parankiması
hücrelerinden oluşur. Her bir mantar kambiyumunun oluşturduğu dokular bir periderm tabakası oluşturur. Kabuk de-
met kambiyumu dışındaki tüm dokuları kapsar.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 199