Page 204 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU İLETİM DOKU
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

İLETİM DOKU
İletim Dokunun Genel Özellikleri
• Bitkilerde organik ve inorganik maddelerin taşınmasını gerçekleştiren
dokudur.
• Bitkinin yapraklarında fotosentez sonucu oluşan organik besin mad-
delerinin yapraklardan köklere taşınmasını, kökleriyle alınan su ile mi-
nerallerin ise toprak üstü organlara ve yapraklara doğru taşınmasını
iletim doku gerçekleştirir.
• İletim doku, ksilem (odun borular) ve floem (soymuk borular) ol-
mak üzere iki kısımdan oluşur.
İletim demetinin mikroskobik görünümü
• Ksilem ve floem dokuları genellikle birlikte bulunur ve iletim demetini
meydana getirir.
Ksilem (Odun Boruları)
• Ksilem, topraktan alınan su ve suda çözünmüş minerallerin ve kökte sentezlenen bazı hormonların gövde, yaprak gibi
bitkinin sürgün sisteminde yer alan kısımlarına taşınmasını sağlar.
• Ksilem dokusu; ksilem sklerenkiması (sklerenkima lifleri), ksilem parankiması, trakeit ve trake borularından oluşur.
• Ksilem borularının etrafında bulunan ksilem parankima hücreleri çeşitli besin maddelerinin depolanmasında, ksilem
sklerenkima hücreleri ise destek sağlamada görev yapar.
• Ksilemin asıl hücreleri olan trake ve trakeit, bitkide uzamanın durduğu kısımlardaki hücrelerin farklılaşması ile meydana gelir.
• Trake ve trakeit, başlangıçta üst üste dizilmiş canlı meristem hücrelerdir. Bu canlı hücreler, zamanla çekirdeklerini ve
sitoplazmalarını kaybederek canlılıklarını yitirir.
• Üst üste dizilmiş hücrelerin boyuna çeperleri, lignin birikimiyle giderek kalınlaşır. Hücrelerin birbirine bakan enine
çeperleri ise eriyerek kaybolur. Bu değişimler, üst üste dizilmiş hücrelerin içinde madde iletimi için uygun olan içi boş
odun borularını meydana getirir.
• Trakeitler uçları kapalı, uzun ve ince hücrelerdir. Asıl görevi su iletimi olmasına rağmen bitkiye destek sağlama göre-
vini de yapar.
• Trakeler trakeitlere göre daha geniş, daha kısa ve daha ince çeperlidir. Uç kısımları daha az sivri olan hücrelerdir.
• Trake ve trakeit hücrelerinin çeperlerinde geçit denen kalınlaşmamış, yer yer kesintiler olan ince bölgeler vardır.
• Su, bir hücreden diğerine geçitlerden geçerek taşınır. Su ve suda çözünmüş maddeler geçitler sayesinde aşağıdan
yukarıya doğru ve yanal olarak taşınır.
• Trakelerin uç çeperleri deliklidir ve suyun odun boruları içinde akmasına izin verir. Bu hücreler canlılığını kaybettiği için
ksilemde madde taşınması hızlı gerçekleşir.
Bunun nedenleri;
¡ taşınma sırasında enerji harcanmaması,
¡ taşınmanın tek yönlü olması,
¡ hücreler arasındaki orta lamellerin tamamen erimiş olmasıdır.

Trake ve trakeitin görünümü Ksilem oluşumu
204 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT