Page 94 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ, DOĞAL BAĞIŞIKLIK
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Bağışıklık Sisteminin Genel Yapısı
• Virüs ve bakteri gibi hastalıklara neden olan etkenlere patojen denir. İnsan vücudu patojenlere karşı çeşitli savunma
sistemlerine sahiptir. Hücre, doku ve organlardan oluşan bu savunma sistemine bağışıklık sistemi denir. Bağışıklık
sistemi sayesinde bakteri, mantar, virüs, parazit omurgasızlar gibi patojen etkenlere karşı koruma sağlanır.
• Vücuda girdiğinde kendisine karşı bir bağışıklık yanıtı oluşmasına yol açan maddelere antijen denir.
• Bağışıklık, doğal bağışıklık (özgül olmayan bağışıklık) ve kazanılmış (özgül) bağışıklık olmak üzere iki çeşittir.
DOĞAL BAĞIŞIKLIK

Doğal Bağışıklığın Genel Özellikleri
• Doğal bağışıklık kişinin doğumdan itibaren sahip olduğu savunma hattıdır.
• Doğal bağışıklıkta patojenler, birinci savunma hattı (dış savunma hattı) ve ikinci savunma hattı (iç savunma hattı)
olmak üzere iki savunma hattı ile karşılaşır. Birinci savunma hattı patojenlerin vücuda girmesini engellerken ikinci
savunma hattı ise dış savunmayı geçen patojenler ile mücadele eder.
Birinci Savunma Hattı (Dış Savunma Hattı)
• Birinci savunma hattında, vücut yüzeyinde mikropların vücuda girişini önleyen engeller vardır.
• Deri, bakteri ve virüslerin aşamayacakları bir tabaka olup birçok mikroorganizmanın tutunmasına ve yaşamasına izin
vermeyen yağlar ve asitler salgılar.
• Burun kılları, kulak salgısı, solunum yolundaki hareketli siller ve dış ortama doğrudan açık birçok organda bulunan
mukus salgıları dış savunma hattının elemanlarıdır.
• Mikroplara karşı kimyasal engeller de bulunur. Örneğin; tükürük, gözyaşı ve mukus salgılarındaki lizozim, mikropların
hücre duvarını parçalar. Mide yutulan bakterilerin çoğunluğunu asit salgısıyla öldürür.

İkinci Savunma Hattı (İç Savunma Hattı)
• Savunmanın ikinci hattında ise yangısal tepki (iltihaplanma), inter feron yöntemlerinin yanı sıra fagositoz yapan
hücrelerin ve doğal katil hücrelerin savaşması ile korunma sağlanır. İnsan vücuduna gi ren patojenler, fagositoz
yapan hücrelerle (monositler ve nötrofiller le) karşılaşır. Fagositoz yapan hücreler, patojenleri içindeki kofula alır. Son-
ra bu koful, lizozom ile kaynaşır ve bu patojenleri parçalar. (Bu du rum hücre içi sindirime örnek olarak gösterilebilir.)
Monositler, fagosi toz yaptıktan sonra makrofajlara dönüşür.
• Özgül olmayan bağışıklıkta doğal katil hücreler de görev alır. Doğal katil hücreler (doğal öldürü cü lenfositler); yabancı
hücreler, tümör hücresi ve bazı enfekte olmuş hücreleri tanıyıp öldürür. Bu hücreler vücutta dolaşarak virüsle enfekte ol-
muş ya da kanserleşmiş hücreleri bulurlar ve bu hücreleri öldürecek kimyasallar salgılayarak bunların yayılmasını önler.

(a) Fagositik hücreler patojenleri ve ölü hücreleri fagositoz (b) Doğal katil hücreler virüsle
yoluyla yok eder. enfekte olmuş veya kanser-
leşmiş hücreleri salgıladıkları
kimyasallarla yok eder.
Fagositik hücreler ve doğal katil hücreler

94 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT