Page 25 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU TÜRKİYE’NİN EKONOMİ POLİTİKALARI VE TARIMI ETKİLEYEN
ÖZETİ FAKTÖRLER
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TÜRKİYE’NİN EKONOMİ POLİTİKALARI VE TARIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Türkiye’nin Ekonomi Politikaları
Ekonomi politikası, devletlerin belli ekonomik hedeflere ulaşabilmek için kararlar alması ve bu doğrultuda uygulamalar yap-
masıdır. Ülkeler; uyguladıkları ekonomi politikaları sayesinde istihdamı ve üretimi artırma, fiyat istikrarı sağlama, ödeme
dengesini iyileştirme ve dengeli bir gelir dağılımı sağlamayı hedeflemektedir.
Türkiye'de Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne toplumsal, siyasi ve iktisadi değişimlere bağlı olarak farklı ekonomik poli-
tikalar uygulanmıştır.

TÜRKİYE’NİN EKONOMİ POLİTİKALARI

1980'den Sonraki
1923-1929 Dönemi 1930-1950 Dönemi 1950-1960 Dönemi 1960-1980 Dönemi
Dönem
1923-1929 Dönemi 1950-1960 Dönemi

1950’li yıllar, ikinci liberal dönemi olmuştur.
17 Şubat 1923’te toplanan İzmir İktisat Kongresi’nde • Özel sektörün ticaret ve sanayi sektörlerine yönelik gi-
yeni kurulacak devletin ekonomik yapısının milliyetçi ve rişimlerinin yanı sıra büyük sermayeli yatırımların dev-
liberal özellikte olması fikri benimsenmiştir.
let tarafından yapılması planlanmıştır.
• Devlet desteği ile özel sektöre geçiş hedeflenmiştir. • 1950-1960 Dönemi'nde ekonomi istikrarlı bir büyüme
• Aşar vergisi kaldırılmıştır (1925). hızı yakalamıştır. 1950-1955 arasında dış ticaret sü-
• Tarımda makineleşme teşvik edilmiştir (1926). rekli açık vermiş ve dış ödeme güçlükleri ile karşılaşıl-
• Teşviki Sanayi Kanunu çıkarılmıştır (1927).
mıştır.
1930-1950 Dönemi 1960-1980 Dönemi

1929 yılında dünyada yaşanan ekonomik bunalıma ka-
dar sürdürülen liberal dönem ekonomi politikaları, bu 1960 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kurularak
tarihten sonra yerini devletçi ekonomi politikalarına bı- 1963 yılından itibaren 5 yıllık kalkınma planları uygulan-
rakmıştır.
maya başlamıştır.
• 1931’de Merkez Bankası kurulmuştur. • Kalkınma planlarıyla toplum refahının artırılması, sos-
• 1932’de Sanayi Kredi Bankası kurulmuştur. yal adaletin sağlanması ve ekonominin karma sistem
• 1933’te Sümerbank kurulmuştur. içinde yürütülmesi hedeflenmiştir.
• 1933-1937 arası Birinci Sanayi Planı uygulanmıştır.
• İkinci Sanayi Planı hazırlanmış ancak İkinci Dünya Sa-
vaşı nedeniyle uygulanamamıştır.
1980'den Sonraki Dönem

Türkiye, daha fazla dışa açılma ve küresel ekonomiyle bütünleşebilme gibi amaçlarla çeşitli düzenlemelere gitmiştir.
Bu amaçla "İhracata Dayalı Sanayi Stratejisi Düzenlemeleri" uygulamaya konulmuştur.
• Serbest ekonomi modeline geçilmiştir.
• İthalata dayalı büyüme yerine ihracata dayalı ekonomik büyüme planlanmıştır.
• Kamu kesiminin ekonomideki payı küçültülerek özel kesimin ekonomiye daha fazla dâhil olması düşünülmüştür.
• Sanayi ve ticaretin geliştiği bu dönemde bütçe açığı giderek artmıştır.
• Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması için 2012 yılında çıkarılan teşvik paketiyle; Türkiye'nin ekonomik yön-
den az gelişmiş bölgelerinde özel sektörün daha fazla yatırım yapması amacıyla gümrük vergisi muafiyeti, vergi
indirimi, yatırım yeri tahsisi ve KDV istisnası gibi özendirici uygulamalar yapılmaktadır.
• Mekânsal gelişim farklılıklarını azaltmak amacıyla bölgesel kalkınma projeleri uygulanmaya başlanmıştır.

DİKKAT

2024-2028 yılları arasında uygulanacak olan 12. Kalkınma Planı’nın amacı, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme hedefi-
nin gerçekleştirilmesini sağlayan bütüncül bir yol haritası hazırlamak ve Türkiye’nin potansiyelini harekete geçirmektir.

COĞRAFYA - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 25