Page 177 - Konu Özetleri AYT Fizik

BASIT HARMONIK HAREKET KAVRAMLARI

Uzanım (x):
Basit harmonik hareket yapan bir cismin, belirli bir anda denge nok-
tasından cisimin bulunduğu konuma çizilen vektör "uzanım" vektörü
m olarak tanımlanır. Bu vektörün büyüklüğü, "x" harfi ile gösterilir ve
uzanımın ölçüm birimi metredir. Uzanımın maksimum değeri, yani
K -r O L cismin denge noktasından en uzakta bulunduğu nokta genliktir, en
düşük değeri ise cismin denge noktasında olduğu zaman uzanımı
sıfırdır. Uzanım, cismin K ve L noktaları arasında gidip gelmesiyle
sürekli olarak değişkenlik gösterir.

Periyot (T):
Basit harmonik hareket yapan bir cismin, aynı noktadan aynı yönde iki kez art arda geçmesi arasında geçen süreyi ifade
eder. Bu süre "T" harfi ile sembolize edilir ve SI birim sisteminde saniye (s) olarak ölçülür.

Frekans (f):
Basit harmonik hareket yapan bir cismin bir saniye içerisinde gerçekleştirdiği salınım sayısına "frekans" denir. Bu miktar,
"f" harfi ile simgelenir ve SI birim sisteminde saniye başına düşen salınım sayısı olarak tanımlanır; bu birim hertz (Hz)
olarak bilinir. Periyot ile frekans arasındaki ilişki T • f = 1 şeklinde ifade edilir.

Genlik (r):
Genlik, basit harmonik harekette bir cismin
m denge noktasından en uzak olduğu nokta-
ya olan maksimum mesafeyi ifade eder.
K -r O r L Genlik, "r" harfi ile sembolize edilir ve öl-
çüm birimi olarak metre (m) kullanılır. Gen-
lik, denge noktasına göre simetrik bir de-
m ğerdir; yani cismin her iki yöndeki en uç
noktaları denge noktasından eşit uzaklıkta-
K -r O r L dır. Basit harmonik hareket yapan cismin,
denge noktası O'dur ve bu noktadan cismin
ulaştığı maksimum uzaklıklar, K ve L nok-
talarıdır. Burada |OK| ve |OL| mesafeleri eşit olup, her ikisi de r değerine eşittir.

Geri Çağırıcı Kuvvet (F):
Geri çağırıcı kuvvet, basit harmonik hareket yapan bir cismin denge noktasından uzaklaştıkça artan ve cismi tekrar denge
noktasına çeken kuvvettir. Yaylarda bu kuvvet, yayın gerilmesiyle oluşurken; sarkaçlarda yer çekiminin dikey bileşeni
tarafından sağlanır. Geri çağırıcı kuvvet, denge noktasında sıfıra iner çünkü burada kuvvetin cismi harekete geçirecek
herhangi bir net kuvvet yoktur. Ancak, cisim genlik noktalarına yani hareketinin en uç noktalarına ulaştığında geri çağırıcı
kuvvet maksimuma ulaşır. Bu kuvvet, cismin denge noktasına geri dönmesini sağlayarak hareketin devamlılığını sağlar.

m
K -r O r L

m max

K -r O r L
max
m m.g m.g
K -r O r L

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 177