Page 29 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

FELSEFE

KONU
ÖZETİ BİLGİNİN KAYNAĞI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

Doğru bilginin kaynağı nedir?
a) Rasyonalizm (Akılcılık):
• Akıl doğuştan bilgi edinme yetisiyle donatılmıştır.
• Kendisinden şüphe edilemeyecek doğru ve güvenilir bilgiye akılla ulaşılabilir.

• Deneyden önce gelen bu bilgilere, “a priori” adı verilir.
• Duyum ve algılarla elde edilen bilgiler kesinlik ifade etmezler.
• Bilginin kaynağı konusundaki görüşleriyle Sokrates, Platon ve Hegel bu yaklaşımın temsilcileri olarak gösterilebilir.

b) Empirizm (Deneyimcilik):
• İnsan zihni başlangıçta üzerine hiçbir şey yazılmamış boş bir levha (tabula rasa) gibidir.

• Bilginin kaynağı duyulardır.
• İnsanın deneyimleri sonucunda, zihin bilgiyle dolmaya başlar.
• Deneyime dayanan bu bilgilere “a posteriori” adı verilir.
• Bilginin kaynağı konusundaki görüşleriyle F. Bacon, J. Locke ve D. Hume bu yaklaşımın temsilcileri olarak gösterile-
bilir.

c) Kritisizm (Eleştiricilik):
• Doğru bilginin kaynağı olarak ne akıl ne de deney tek başına yeterli değildir.
• Bilginin oluşması için bu iki kaynağa birden ihtiyaç vardır.
• Bilgi ham maddesini deneyden alır ve bu ham madde, zihnin formları sayesinde biçimlendirilir.
• Bu yaklaşımın ünlü temsilcisi Kant “Görüsüz (deneysiz) kavramlar boş, kavramsız (yani aklın kalıpları olmaksızın)
görüler kördür.” demiştir.

d) Entüisyonizm (Sezgicilik):
• İnsanın hiçbir kanıtlamaya gerek duymadan, deney ve aklın ötesinde bilgi oluşturmasıdır.
• Aracısız ve doğrudan ortaya çıkarılan bu bilgilerin temelinde sezgi vardır.
• Akıl ve deneyin verdiği bilgiler reddedilmez ancak sezgilerden gelen bilginin daha değerli olduğu kabul edilir.

• Bilginin kaynağı konusundaki görüşleriyle H. Bergson, Gazâlî bu yaklaşımın temsilcileri olarak gösterilebilir.

FELSEFE - TYT/AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 31