Page 19 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

İNORGANİK BİLEŞİKLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ VE CANLILAR İÇİN ÖNEMİ

Sodyum
• Kasların uyarılması, sinirsel iletim, pH ve su dengesinin sağlanmasında görev alır.
• Yetersiz alınması kaslarda kramplara, sinirsel iletimin aksamasına neden olabilir.
• İhtiyaçtan fazla alınması ise yüksek tansiyona, ishale, titremeye, kusmaya sebep olabilir.
Kaynak Besinler: Sofra tuzu, et, süt, süt ürünleri ve taze sebzelerdir.
Demir
• Solunum gazlarını taşımada görevli olan hemoglobin molekülünün yapısına katılır.
• Oksijenli solunumda ve fotosentez reaksiyonlarında görev alan bazı enzimlerin yapısına katılır.
• Karaciğerde görev yapan katalaz enziminin yapısına kofaktör olarak katılır.
• Besinlerle alınan demir minerali C vitamini varlığında emilerek kana karışır.
• Eksikliğinde yeteri kadar hemoglobin üretilemeyeceği için anemi olarak bilinen kansızlığa neden olur.
• Kansızlıkta birim zamanda hücrelere taşınan oksijen miktarı, buna bağlı olarak da enerji (ATP) üretimi azalır,
metabolizma yavaşlar.
Kaynak Besinler: Deniz ürünleri, karaciğer, yumurta sarısı, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişlerdir.
Potasyum
• Hücre içi ve hücreler arası ortamda su ve asit-baz dengesini ayarlar.
• İskeletin ve kalp kaslarının çalışmasını sağlar.
• Sinir hücrelerinde uyarının taşınmasını sağlar.
• Eksikliği kalp ve iskelet kaslarının çalışma ritminin bozulmasına, sinirsel iletimin aksamasına neden olur.
• İhtiyaçtan fazla alınması ise böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Kaynak Besinler: Baklagiller, turunçgiller, muz, avokado, brokoli, ıspanak, patates, kuruyemişlerdir.

Kalsiyum
• Kemik ve dişlerin yapısının korunmasında, kas dokunun kasılıp gevşemesinde, sinir hücrelerinde uyartının iletil-
mesinde, kanın pıhtılaşmasında görev alır.
• Besinlerle alınan kalsiyum, D vitaminin varlığında emilerek kana karışır.
• Çocuklarda kalsiyum eksikliği kemiklerde yumuşama ve eğrilme şeklinde görülen raşitizm hastalığına neden olur.
• Yetişkin bireylerde ihtiyaçtan az alınması kemik erimesine (osteoporoz), normalden fazla alınması da eklemlerde
kireçlenmeye sebep olabilir.
Kaynak Besinler: Süt ve süt ürünleri, yumurta sarısı, kuruyemişler, tahıllar, baklagiller, yeşil yapraklı sebzelerdir.

Flor
• Diş ve kemik sağlığı için gereklidir.
• Yetersiz alınması durumunda dişlerin çürümesine, normalden fazla alınması durumunda ise dişlerde kararmaya
ve beneklenmeye yol açar.
Kaynak Besinler: Ham çay yaprağı, kabuklu deniz ürünleri, somon balığıdır.
Çinko
• Bazı enzimlerin ve insülin hormonunun yapısına katılır.
• Yaraların iyileşmesinde etkilidir.
• Eksikliğinde vücut direnci azalır ve dikkat eksikliği görülür.
Kaynak Besinler: Deniz ürünleri, et, yumurta, tahıllar, kuru baklagillerdir.
Fosfor
• Kemiklerin, dişlerin, DNA, RNA ve ATP’nin yapısına katılır.
• pH’ın dengelenmesinde görev alır.
• Eksikliğinde kemikler zayıflar ve enerji metabolizmasında bozulmalar görülür.
Kaynak Besinler: Süt ürünleri, yumurta, et, tahıl ve baklagillerdir.

19
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 19