Page 35 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

SICAKLIK

Nem
Atmosferdeki su buharına nem adı verilir. Nem oranının fazla olduğu yerlerde günlük ve yıllık sıcaklık farkları az olur. Nem
oranının az olduğu yerlerde ise günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazla olur.
Kara ve Denizlerin Dağılışı
Karalar ve denizler farklı ısınma özelliklerine sahiptir. Karalar çabuk ısınır, çabuk soğur; denizler yavaş ısınır, yavaş soğur.
Bu nedenle karasallığın etkili olduğu yerlerde günlük ve yıllık sıcaklık farkı fazla; denizelliğin etkili olduğu yerlerde ise daha
azdır.
Okyanus Akıntıları
Ekvator yönünden gelen sıcak su akıntıları, ulaştığı yerlerin sıcaklığını yükseltirken kutuplar yönünden gelen soğuk su
akıntıları ise ulaştığı yerlerin sıcaklığını düşürür.
Rüzgârlar
Ekvator ve çevresinden esen rüzgârlar, ulaştığı yerlerde sıcaklığı yükseltirken kutuplar ve çevresinden esen rüzgârlar ise
ulaştığı yerlerde sıcaklığı düşürür.
Diğer Faktörler
Su yüzeyi, Güneş ışınlarını büyük oranda geri yansıtır. Bu da ısınmayı geciktirir. Koyu ve mat renkli taşlar çabuk, açık ve
parlak renkli taşlar ise geç ısınır. Nemli toprak, kuru toprağa göre geç ısınıp geç soğur. Kar örtüsü, beyaz ve parlak renkli
olduğu için Güneş ışınlarını geri yansıtır.

SICAKLIK KUŞAKLARI
Güneş ışınlarının yere düşme açısının yanı sıra sıcak ve soğuk su akıntıları,
kara ve denizlerin dağılışı ile genel hava dolaşımına bağlı olarak belirlenen iklim
kuşaklarına sıcaklık kuşakları denir.

SICAKLIĞIN YERYÜZÜNDEKİ DAĞILIŞI
Sıcaklıkları aynı olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğrilere eş sıcaklık
eğrisi (izoterm) denir. Yıllık sıcaklık dağılışlarını göstermek için eş sıcaklık eğrisi
(izoterm) haritaları kullanılır. Gerçek sıcaklık değerlerine göre hazırlanan sıcaklık
haritalarına gerçek sıcaklık haritası denir. Yükselti faktörü ortadan kaldırılarak
hazırlanan sıcaklık haritalarına da indirgenmiş sıcaklık haritası adı verilir.
Sıcaklık kuşakları

Dünya yıllık ortalama indirgenmiş sıcaklık dağılış
haritası incelendiğinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılır:

• Dünya’nın şeklinden dolayı genel olarak sıcak-
lık Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.
• Dönencelerdeki düşük nem oranı, yüksek sı-
caklıklara neden olmuştur (özellikle Yengeç
Dönencesi).

• En düşük ve en yüksek sıcaklıklar, karaların
daha fazla alan kapladığı kuzey yarım kürede
görülür.
• Kuzey yarım kürede karaların batı kıyılarının,
güney yarım kürede ise karaların doğu kıyıla-
rının daha sıcak olmasının nedeni okyanus Dünya yıllık ortalama indirgenmiş sıcaklık dağılış haritası
akıntılarıdır.

• Kara ve denizlerin yarım kürelerde farklı dağılması, eş sıcaklık eğrilerinin Güney Yarım Küre’de Kuzey Yarım Küre’ye
göre daha düzgün uzanmasını sağlamıştır.

DİKKAT
Ocak ayında ortalama sıcaklıklar kuzey yarım kürede Sibirya, Grönland ve Kanada'nın iç kesimlerinde oldukça düş-
mektedir. Buna karşılık güney yarım kürede özellikle Oğlak Dönencesi ve çevresinde ortalama sıcaklıklar yüksektir.
Temmuz ayında ortalama sıcaklıklar kuzey yarım kürede Kuzey Afrika, Arap Yarımadası ve Orta Asya çöl alanlarında
oldukça yükselmekte iken güney yarım kürede Güney Kutup Dairesi çevresinde ve Antarktika’da düşmektedir.
COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 35