Page 61 - Konu Özetleri TYT Coğrafya
P. 61

DÜNYA’NIN TEKTONİK OLUŞUMU VE JEOLOJİK ZAMANLAR


        JEOLOJİK ZAMANLAR
        Bilim insanları; yer kabuğu tabakaları arasındaki bitki ve hayvan fosillerini, kayaç yapılarını, tabakaların uzanışlarını, geç-
        miş dönemlerdeki iklim özelliklerinin etkilerini inceleyerek birbirine göre farklılıklar bulunan zaman dilimleri tespit etmişler-
        dir. Bu zaman dilimleri, jeolojik zamanlar şeklinde ifade edilmektedir.



                    Prekambriyen (İlkel Zaman)                      Senozoyik  (III. Jeolojik Zaman)

           •  Hayatın başlaması (bakteri ve algler)
           •  Atmosferin oluşmaya başlaması
           •  Sular ve kayaçların oluşmaya başlaması

                                                             •  Bugünkü  bitki  ve  hayvan  topluluklarının  belirmeye
                   Paleozoyik (I. Jeolojik Zaman)
                                                              başlaması
                                                             •  Levha hareketinin devam etmesine bağlı olarak Alp-
           •  Pangea Kıtası'nın oluşumu
                                                              ler, Himalayalar, Kayalık ve And dağları ile Atlas ve
           •  Taş kömürü yataklarının oluşumu                 Hint okyanuslarının oluşumu
           •  Sürüngenlerin, balıkların ve kara bitkilerinin ortaya çı-    •  Dünya'nın çeşitli bölgelerinde linyit, petrol, bor ve tuz
             kışı                                             yataklarının oluşumu

           •  Kaledoniyen ve Hersiniyen sıradağları oluşumu     •  Dünya genelinde şiddetli volkanizmanın yaşanması
                                                             •  Kıtaların bugünkü görünümünü almaya başlaması
                   Mesozoyik (II. Jeolojik Zaman)            •  Günümüzdeki iklimlerin oluşması
           •  İlk memeliler ve kuşların oluşumu
                                                             •  Buzul devirlerinin başlaması ve bitmesi
           •  Ammonitler  ve  dinozorların  bu  zamanın  en  önemli     •  İnsan hayatının başlaması
             canlıları olması

           •  Tetis Denizi'nin oluşumu ve bu deniz tabanında bü yük
             oranda tortullaşma meydana gelmesi
           •  Pangea'nın parçalanmasıyla Lavrasya ve Gondvana
             kıtalarının oluşumu



        TÜRKİYE’NİN JEOMORFOLOJİK GELİŞİMİ VE TEKTONİZMASI
        Türkiye; Avrasya, Afrika ve Arabistan levhalarının birbirine yaklaştığı bölgededir. Birinci Jeolojik Zaman’dan bu yana olu-
        şumu devam eden Türkiye arazisinde her jeolojik döneme ait arazi bulunmaktadır.
        Yıldız Dağları, İzmir-Aydın arasındaki Menderes Masifi, Kırşehir Masifi, Alanya-Anamur Masifi Türkiye'de Birinci Jeolojik
        Zaman’da oluşmuş masif arazilere örnek olarak verilebilir. Birinci Jeolojik Zaman’ın sonlarına doğru, Zonguldak, Bartın,
        Karabük’te taş kömürü yatakları oluşmuştur.
        İkinci Jeolojik Zaman’da Türkiye’nin bulunduğu alan, büyük oranda Tetis Denizi’nin altındaydı ve eski kara kütlelerinden
        aşınan malzemelerin biriktiği bir tortullanma alanı durumundaydı.
        Üçüncü Jeolojik Zaman’da Avrasya ve Afrika levhalarının birbirine yaklaşmasıyla Tetis Denizi’ndeki tortul tabakalar sı-
        kışmış, yükselmiş ve Türkiye’nin bulunduğu alan büyük oranda kara hâline gelmiştir. Bu dönemde Türkiye’nin kuzeyinde
        Kuzey Anadolu Dağları, güneyinde ise Toros Dağları yükselmiş; iç kesimlerde de göller oluşmuştur. Bor, tuz, linyit ve
        petrol yatakları meydana gelmiştir. İstanbul ve Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizi’nin bulunduğu alanları deniz suları
        doldurmuş, göl durumundaki Karadeniz ise Akdeniz ile birleşmiştir.  Şiddetli volkanik olaylar devam etmiş, volkanik dağlar
        oluşmuş ve Türkiye bugünkü görünümünü kazanmıştır.








        COĞRAFYA - TYT                                                             MEBİ KONU ÖZETLERİ       61
   56   57   58   59   60   61   62   63   64   65   66