Page 157 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

b) Aşağıdaki numaralandırılmış dizeler ile karşısındaki söz sanatlarını dizelerin başlarındaki
Romen rakamlarını söz sanatlarının karşısındaki yay ayraca yazarak eşleştiriniz.
I. Duvara, bir titiz örümcek gibi, Tezat (.......)
İnce dertlerimle işledim bir ağ

II. Bu yağmur, bu yağmur, bu kıldan ince, Kişileştirme (.......)
Nefesten yumuşak, yağan bu yağmur. Benzetme (.......)

III. Akışta demetlenmiş, büyük, küçük, kâinat;
Şu çıkan buluta bak, bu inen suya inat! Tekrir (.......)

4. Türkçede tekrarlı yapılar; çok eski dönemlerden beri anlama ve anlatıma güç katmak, anlamı
öne çıkararak etkililiği artırmak, söze veya yazıya ahenk vermek amacıyla kullanılmaktadır.
Necip Fazıl da şiirlerinde fiziki (sessel) ve semantik (anlamsal) yapı olarak bu dil bütünlüğünü
yakalamıştır. Şiirlerinde kalıcılığı artırmak amacıyla ikilemelere, ses yinelemelerine
(aliterasyon, asonans) sıklıkla yer vererek şiirde mutlak hakikati ararken mükemmelliği
yakalama gayretinde olmuştur. Geçmişe duyulan özlemin anlatıldığı Geçti Geçti şiirinde
“Geçti geçti mevsimler…”, “Hani eski iklimler?” ifadeleri ikişer kez verilmiş; anlatımı ve anlamı
güçlendiren vurgulu ifadeler olarak şiirde yerini almıştır.
Açıklamadan hareketle Necip Fazıl’ın Ben şiirinden alınmış aşağıdaki dizeleri dilin anlamsal
ve sessel kullanılışı bakımından inceleyiniz. Tespitlerinizi tablodaki ilgili bölüme yazınız.

Anlamsal Sessel

Ben, kimsesiz seyyahı, meçhuller caddesinin;
Ben, yankısından kaçan çocuk, kendi sesinin.
(…)
Ben, usanmaz bekçisi, yolcu inmez hanların;
Ben tükenmez ormanı, ısınmaz külhanların.

Ben, kutup yelkenlisi, buz tutmuş kayalarda;
Öksüzün altın bahtı, yıldızdan mahyalarda
(…)
Ben, Allah diyenlerin boynunda vebal;
Ben, bugünküne mazi, yarınkine istikbal.
(…)

Karekodlar

Daha Fazla Bilgi (e-içerik) Etkinlik Dokümanları (.pdf) EBA İçerikler

www.ornek.edu.tr www.eba.gov.tr/materyal... www.eba.gov.tr

Türk Dili ve Edebiyatı 155