Page 181 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

1. Ömer Seyfettin’in Yeni Lisân makalesinden alınan dilde sadeleşme ile ilgili bazı görüşleri
aşağıda verilmiştir. Maddeleri okuyunuz ve bu maddelere göre çalışmaları yapınız.

I. Arapça ve Farsça kurallara göre yapılan tamlamalar terk edilecek ancak fevkalade,
hıfzıssıhha, darbımesel gibi dile yerleşmiş olan tamlamalar kullanılmaya devam
edilecek.
II. Türkçe çokluk ekinin dışında yabancı dillerden gelen çokluk edatları ve çoğul yapma
usulleri terk edilecek.

III. Arapça ve Farsça edat ve bağlaçlar terk edilecek ancak Türkçeye yerleşmiş olan ama,
şayet, lakin gibi edat ve bağlaçlar kullanılmaya devam edilecek.

a) Ömer Seyfettin’in Bir Temiz Havlu Uğruna isimli hikâyesinden alınan parçayı dilde
sadeleşme ile ilgili görüşleri çerçevesinde değerlendiriniz.

Bir Temiz Havlu Uğruna

Pek zayıf, pek asabiydi. Merhum babasından dinlediği eski Boğaziçi âlemlerini,
mehtap eğlencelerini anlatmaya başladı. Bebek Koyu hep kayıkla dolarmış. Bahai
Körfezi’nden, Kör Tahsin Bey yalılarının önünden geçilemezmiş. Gazeller, sazlar, ahlar
şafağa kadar devam eder, bu genel ahenkten asabileşen bülbüller, sabahleyin güneş
doğduktan sonra bile ötmekten vazgeçmezlermiş.
Şimdi, şimdi, şimdi... Acı acı gülümseyen kumral, çocukluk arkadaşım canlı
tahtelbahirler gibi bata çıka vapurla yarış yapmaya çalışan yunus balıklarını
göstererek,
“Bütün Boğaz’ın keyfi, eğlencesi, mehtabı bunlara kaldı.” dedi.

(Bütün Hikâyeleri)

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

b) Aşağıdaki dizelerin Ömer Seyfettin’in dil ile ilgili görüşleriyle uyumlu olup olmadığını
tartışınız.

Ağlarken ezâ-yı firkatinle Güzel yol! Vefasız çok!
Bir deste yapıp o zülf-i zerden Yıllar var ki şu gölgem
Kalbim üzerinde sakladım ben! Yanımda arkadaşım...

Altın kulelerden yine kuşlar Bir mucize-i fikr-i beşer yazdığı şeyler.
Tekrarını ömrün eder ilân. Bir âbide-i feyz ü hüner indiği makber.
Kuşlar mıdır onlar ki her akşam Ya çıktığı minber ki bugün mübhem ü muğber,
Âlemlerimizden sefer eyler? Fikret gibi etmekte sükûtuyla hitâbet.

Türk Dili ve Edebiyatı 179