Page 113 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

4.2.2. Selim Sırrı Tarcan (1874-1957) Ali Faik Üstünidman (1859-1942) Selim Sırrı Tarcan, Osmanlıların olimpiyat oyunlarına kısmen katılabilmesi için çalışmalar başlat-
mış ve 1913 yılında Fenerbahçe kulübünde bir toplantı düzenlemiştir. Bu toplantıda her spor dalı için bir
Selim Sırrı Tarcan, Türk sporuna yön veren yeni federasyon kurulması gerektiğini anlatmış ve her kulüpten ikişer üyenin seçilmesini isteyerek bu oluşumu
bir tarzın ilk ve en önemli temsilcisidir. Ülkemizin en sağlamıştır. Durum, bir yazıyla Uluslararası Olimpiyat Komitesi Başkanı Baron De Coubertin’e bildirilmiş ve
zor şartlarında doğru bildiği spor anlayışı ve düşün- gelen cevapla Selim Sırrı Tarcan, Uluslararası Olimpiyat Komitesinde Türkiye temsilcisi seçilmiştir.
celerini makale ve konferanslarıyla topluma yayan Selim Sırrı Tarcan, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye Millî Olimpiyat Komitesinin yeniden yapı-
önemli bir spor yazarıdır. Selim Sırrı Tarcan, modern ve landırılması için çalışmalar yapmıştır. 1924 Paris Olimpiyat Oyunlarına katılan Selim Sırrı, 1925 yılında Prag
çağdaş beden eğitimi ve spor anlayışını ülke geneline Spor Pedagojisi Kongresi’ne dönemin Beden Terbiyesi Genel Müfettişi olarak katılmış ve buradaki tüm
yaymaya çalışmıştır. Yurt dışında yapmış olduğu ihti- faaliyetlerini elli yedi sayfalık “Prag Spor Pedagojisi Kongresi ve Seyahat İntibaları” adlı kitapta toplamıştır.
sas, inceleme ve araştırmalarıyla çağdaş spor anlayışı- Osmanlı Devleti’nin son yıllarında Türk sporuna
nın temellerini atmıştır. Uygulamalarıyla öğrencilerini, yön veren spor adamlarından bir tanesi de 1859 yılında
yazıları ve konferanslarıyla da halkı aydınlatmaya çalı- doğan Faik Üstünidman’dır. Türkiye’nin ilk idmancısı ola-
şan bir beden eğitimi ve spor üstadıdır (Görsel 4.45). rak kabul edilir. Galatasaray Sultanisi öğretmenlerinden
İsveç’te beden eğitimi ve spor ihtisası yapan Stangelli’nin öğrencilerinden olan Faik Üstünidman,
Selim Sırrı Tarcan, yurda dönünce ordudaki görevin- başarılı bir sporcu olmuştur. Morioux‘un (Moriyus) teş-
den ayrılarak çalışmalarını beden eğitimi öğretmeni vikiyle jimnastiğe başlayan Faik Bey, kısa sürede büyük
ve spor yazarı olarak sürdürmüştür. gelişme göstermiştir. 1879 yılından sonra çok sayıda
Çok küçük yaşlarda spora başlayan ve spora sporcu yetiştiren Faik Bey, tam 42 yıl kendisini bu göreve
ilgisini tüm hayatı boyunca sürdüren Selim Sırrı, gerek adamıştır. Olağanüstü yetenekli ve kuvvetli bir sporcu
Osmanlı Devleti’nin son döneminde gerekse Türkiye olan Üstünidman, komple bir spor olan aletli jimnastik
Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında spor ve beden eğitimiyle Görsel 4.45: Selim Sırrı Tarcan dalında “Faik Bey” denilen bir ekol yaratmıştır. Daha son-
ilgili yoğun yayın çalışmaları gerçekleştirmiş, bunun yanında birçok resmî birimde üst düzey görevler ra Stangali’nin yerine atanarak Galatasaray Sultanisin-
üstlenmiştir. Selim Sırrı, Galatasaray Lisesinin ardından Askerî Mühendislik Okulunu bitirmiştir. Daha deki ilk Türk beden eğitimi öğretmeni olarak çalışmaya
sonra İzmir’de beden eğitimi öğretmenliği yapmıştır. İzmir’de bulunduğu sürede birçok spor kitabını in- başlamıştır. (Görsel 4.47). 1899 yılında “Riyaziyatı Bede-
celeyen Tarcan; tenis, gülle kaldırma (günümüzdeki adıyla halter), disk atma, boks, eskrim, güreş, yüzme, niye” adıyla bir jimnastik kitabı yayımlamıştır. Bu çalış-
bisiklet ve futbol gibi sporlarla uğraşmıştır. ması, modern Türk spor tarihindeki ilk spor kitabı olması
Türk spor hareketinin en aktif simalarından biri olan Selim Sırrı; 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayra- nedeniyle önem taşır. Faik Bey, okullardaki çalışmaları-
mı’nın esasını teşkil eden jimnastik şenliklerinin ilk defa düzenlenmesinde, kız okullarına beden eğitimi nın yanı sıra Beyoğlu’nda özel olarak açtığı salonda Türk
dersi konulmasında, beden terbiyesi öğretmeni yetiştirilmesinde, ilk beden terbiyesi okulunun açılma- gençlerinin bu sporda yetişmesine yardımcı olmuştur. O
sında ve Gazi Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi Bölümünün kurulmasında etkin rol üstlenmiştir. yıllarda kendisi gibi jimnastik tutkunu olan Mazhar Ka-
Batı medeniyetini ve Batı’nın kültür, spor hayatını inceleyerek elde ettiği bilgileri, edindiği dene- zancı Bey sivil okullarda çalışma yaparken Faik Bey de as- Görsel 4.46: Ali Faik Üstünidman
yimleri, eğitsel inceleme ve derlemeleri yazdığı elliye yakın kitabı ve yüzlerce makalesiyle halka sunan kerî okullarda jimnastiğin gelişmesine çaba göstermiştir.

Ali Faik Üstünidman; Selim Sırrı Tarcan, Rıza Tevfik Bölükbaşı, Vildan Aşır Savaşır gibi önemli spor-
Selim Sırrı, katıldığı uluslararası birçok kongrede de ülkesini başarıyla temsil etmiştir. cuları yetiştirmiştir. 2 Aralık 1942’de Kadıköy’deki evinde hayata veda etmiştir.
Selim Sırrı Tarcan’ın 1948 yılında yayımlanan “Yeni ve Eski Olimpiyatlar” adlı kitabında yazdığına
göre modern olimpiyatların kurucusu Baron Pierre de Coubertin (Piyer dö Kubirtin), 1907 yılı yazında
Uluslararası Olimpiyat Komitesine yeni üyeler kazandırmak için dünya turuna çıkar. Bu tura çıkmadan
önce Galatasaray Lisesi Fransızca öğretmeni olan arkadaşı Juery’ ye (Yeri) bir mektup yazarak İstanbul’a
geldiğinde kendisini bir Türk spor adamıyla tanıştırmasını ister. Juery, Coubertin’i Teknik Üniversitede
(Mühendishane-i Berri Humayun) eskrim ve jimnastik öğretmenliği yapan Selim Sırrı Tarcan ile tanıştırır.
Coubertin, Tarcan’dan Osmanlı Olimpiyat Cemiyetini kurmasını ister. Tarcan, içinde bulundukları İstibdat
Dönemi’nde cemiyet kurmanın yasak olduğunu bildirir. Bunun üzerine Coubertin, kendisini temsilci ola-
rak görevlendirir.
Sultan II. Abdülhamid’in 1908 yılında İkinci Meşrutiyet’i ilan etmesi üzerine cemiyet kurmak
serbestleşmiştir. Selim Sırrı Tarcan, Osmanlı Millî Olimpiyat Cemiyetini kurmak için çalışmalara başlar.
Kendisi öğretmen olduğu için cemiyet başkanlığına Gazeteci Ahmet İhsan Tokgöz’ü uygun görür. Genel
sekreterlik görevini Tarcan üstlenirken üyeliklere Hasip Bayındırlıoğlu, Asaf ve Cevat Rüştü kardeşler ge-
tirilir.
1908’de IOC’ye (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) üye kabul edilen Osmanlı Olimpiyat Cemiye-
ti, IOC’de ilk kez 1909 yılında yapılan Berlin birleşiminde Selim Sırrı Tarcan’la temsil edildi. Selim Sırrı
Tarcan; 1910 Lüksemburg, 1911 Budapeşte, 1912 Stockholm, 1913 Lozan, 1914,1924 Paris ve 1925 Prag
birleşimlerine de katılmıştır. 1911 Budapeşte birleşiminde Osmanlı Devleti, IOC üyeliğine resmen kabul
edilmiştir. Böylece Osmanlı Devleti, IOC üyelik sıralamasında 13. sırada yer almıştır. Görsel 4.47: Galatasaray Sultanisi

110 OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 111