Page 89 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

4. NELER ÖĞRENECEKSİNİZ? Osmanlı Devleti’nde Güreş

Güreş, tüm Türk devletlerinde olduğu gibi Osmanlılarda da vazgeçilmez bir spordu. Özellikle pa-
• Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve son yıllarındaki spor faaliyetlerini öğreneceksiniz. dişahların desteği sayesinde Osmanlının ilk yıllarından itibaren en çok ilgi gören ve en çok yapılan spor
ÜNİTE • Selim Sırrı Tarcan ve Ali Faik Üstünidman’ın Türk spor tarihindeki önemini olmuştur. Orhan Bey’in Bursa’da, I. Murad’ın da Edirne’de güreşçiler için tekkeler açtırdığı bilinmektedir.

kavrayabileceksiniz.
Güreşçilerin bir cemaat hâlinde teşkilatlanması, Fatih Sultan Mehmed zamanında olmuştur. ll. Bayezid
• Osmanlı Devleti’nde kurulan ilk spor kuruluşlarını açıklayabileceksiniz. de vali olarak bulunduğu Amasya’ya civar ülkelerden pehlivanlar getirtmiş ve padişah olunca bunları
İstanbul’a götürerek bir bölük hâlinde toplamıştır.
Orhan Bey zamanında Bursa’da açılan
ilk güreşçi tekkesinin kale içinde Bey Sarayı’nın
yanında olduğu bilinmektedir. Osmanlı Döne-
mi güreşçi tekkelerinin ikincisi, Evliya Çelebi’ye
HAZIRLIK SORULARI göre I. Murad zamanında Edirne’de Ali Paşa Çar-

şısı civarında kurulmuştu. Üçüncüsü ise ll. Mu-
1. Osmanlı Devleti zamanında halkın oynadığı sportif oyunları araştırınız. rad tarafından Manisa’da yaptırılmıştı. Güreşçi
2. Osmanlı Devleti’nde kurulmuş ilk spor kulüplerini bilgi teknolojilerini kullanarak araştırınız. tekkelerinin başına güreşte başarı kazanmış,
3. Selim Sırrı Tarcan’ın Türk spor tarihindeki yerini araştırınız. güreşi öğretmeyi bilen, otoriter ve okuryazar
kişiler getirilirdi. “Şeyh” adı verilen bu kimseler
4.1. OSMANLI DEVLETİ’NİN KURULUŞ YILLARINDA ile buralarda barınan ve kendilerine “derviş” adı
verilen güreşçilerin tasavvuf ve tarikatla alakası
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR yoktu. Günümüzün güreş kulüpleri durumun-
da olan bu tekkelerde şeyh, ailesi, dervişler ve
hizmetliler için ayrılmış mekânlar ve idman
Osmanlı Devleti, kuruluşunun ilk yıllardan itibaren sporu bir savaş eğitimi olarak görür ve bilimle yapmaya müsait çimenlik bir meydan bulu-
birleştirerek geliştirirdi O dönemde yapılan tüm spor dallarının kendine özgü tekniğini ve yardımcı bil- nurdu. Kış aylarında yapılan idmanlar için de
gilerini öğretmek için okullar açılır, bu okullarda yetenekli ve bilgili öğretmenler gençlere eğitim verirdi. kapalı, geniş bir mekân yer alırdı. Güreşçi tek-
Eğitim; dinî ve millî gelenekleri öğrenme, öğrenilenleri uygulama ve yarışma şeklinde üç bölümde yapı- kelerinin giderleri, yaptıranların bağladığı vakıf
lırdı. Ayrıca her eğitim bölümü için kitaplar yazdırılır, yönetmelikler düzenlenir, uygulama ve yarışmalar gelirlerinden karşılanırdı (Görsel 4.2).
için de kapalı ve açık alanlar hazırlanırdı. İstanbul’daki tekkelerin pehlivanları,
Osmanlı Beyliği’nin bağımsızlığını ilan et- belirli günlerde saraya çağrılarak padişahın hu-
tiği dönemlerde aşiret halkı, sporu iyi bir savaşçı zurunda Enderun pehlivanlarıyla güreştirilirdi.
olmak için yapardı. Her çocuk dört beş yaşından Buna en çok I. Abdülhamid zamanında rastlan-
itibaren ata binmeyi ve güreşmeyi öğrenerek spo- mıştır. Güreşçi tekkeleri, ll. Mahmud Dönemi’n-
ra başlar, yedi yaşından itibaren ok atmayı öğrenir, de Yeniçeri Ocağının kaldırılmasının ardından
büyükleriyle birlikte ava çıkar, delikanlılık çağına kapatılmıştır. Görsel 4.2: Güreşçi Tekkesi minyatürü
gelince de kılıç kullanmayı ve gürz sallamayı öğ- Osmanlı Devleti’nde düğünlerde, dinî bayramlarda, padişahların tahta çıkışlarında, şehzade ve
renerek savaş eğitimini tamamlardı. Her yiğidin en sultanların doğum şenliklerinde güreşler düzenlenirdi. Bu güreşleri başta padişahlar, vakıflar, Ahi Teşki-
büyük amacı, sporcu ve savaşçılara verilen alp un- latı, varlıklı beyler ve devlet adamları desteklerdi.
vanını almak olurdu. Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey, askerî eğitim gayesiyle güreşler düzenlemiş, ordunun
Osmanlı’nın en güçlü dönemlerinde sa- güçlenmesini sağlamıştır. Orhan Bey Dönemi’nde de düzenli güreş faaliyetleri devam etmiştir. Yıldırım
raylarındaki şehzade eğitimlerinde spora büyük Bayezid zamanında asker ocaklarında ve sarayda güreşçilerin saygınlık kazandığı görülmektedir. Çelebi
önem verilirdi. Şehzadeler, sarayın bahçesinde Mehmed’in de güreşi çok sevdiği hatta boş zamanlarında kölelerle güreştiği için halkın kendisine “Gü-
özel hazırlanmış alanlarda istekleri ve yetenekleri reşçi Çelebi” unvanını taktığı bilinmektedir.
doğrultusunda avcılık, güreş, ata binme, gürz kal-
dırma, ok ve cirit atma eğitimlerine tabi tutulurdu. Osmanlılarda Yapılan Güreş Türleri
Tahta çıktıktan sonra da spora devam eden pa- 1. Karakucak güreşi
dişahların birçoğu güreş, avcılık, ok atıcılığı, cirit, 2. Aba güreşi
tüfekle atıcılık, gürz kaldırma, lobut atma, mızrak
atma ve tomak gibi spor dallarında büyük hüner 3. Kırım Türk güreşi (Tatar güreşi)

Görsel 4.1: Osmanlı İmparatorluğu Tuğrası sahibi olurlardı (Görsel 4.1). 4. Şalvar güreşi
5. Kırkpınar yağlı güreşi

86 OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR 87