Page 26 - RİTİM EĞİTİMİ VE HALK DANSLARI 11

DERS DIŞI ETKİNLİK
Bilinen ilk Türk ritim çalgı örneklerinden biri olan davul hakkında bilişim teknolojilerinden de
yararlanarak bilgi toplayınız. Edindiğiniz bilgilerle davulu farklı materyaller kullanarak oluştur-
maya çalışınız. Oluşturduğunuz örnekleri sınıfta sergileyiniz.
Anadolu coğrafyasında Neolitik Dönem’den kalan mağa-
ra resimlerinde dansın izlerine rastlanmaktadır. Türk kültürü, do-
layısıyla Türk halk dansları, birçok medeniyetle etkileşime girmiş-
tir. Bu medeniyetler; Orta Asya, İslam ve Anadolu medeniyetleri
olarak sınıflandırılabilmektedir. Anadolu halk danslarının kökeni,
bölgede daha önce kurulmuş olan bu medeniyetlerin oyunlarına
ve ritüellerine dayanmaktadır (Görsel 1.20, 1.21, 1.22). Anado-
lu’da dil, din, tarih, yerleşim alanı ve ekonomik ilişkiler bakımın-
dan çeşitli ortak kültüre sahip pek çok topluluk yaşamıştır. Orta
Asya, Mezopotamya ve Akdeniz medeniyetlerinden beslenen
Anadolu kültüründeki dans; öncelikle Şamanizm’in oyun ve
büyü ritüellerinden doğmuştur. Orta Asya Türk uygarlıklarından
Hun ve Oğuzların bugüne uzanan belgelerinden anlaşılmaktadır
ki geleneklerine bağlı olarak yapılan törenlerin en önemli bölümü-
nü halk dansları oluşturmaktadır. Kutsal amaçları zamanla orta-
dan kalkan halk dansları, eğlence amaçlı danslar olarak varlığını
sürdürmüştür. Zaman içinde ayrı bir tür olarak gelişen Türk halk
danslarının karakteri, bu medeniyetlerin izlerinin üzerine yeni ek-
lemelerle gelişmiştir. Türk halk dansları bu izlerin etkileriyle gele- Görsel 1. 11
nekler içinde farklı zaman ve törenlerde yaşatılarak bugüne kadar Görsel 1.20: Şaman
gelmiştir.

Görsel 1.21: Şaman davulu Görsel 1.22: Şaman
Anadolu halk danslarının gelişimi, İslamiyet’ten etkilenerek devam etmiştir. İslamiyet, önce saray
kültüründe etkili olmuştur. Köy danslarındaki kadın erkek birlikteliğinde ise başlangıçta sınırlayıcı bir etki
göstermemiştir. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde halk danslarına olan ilgi artmıştır. Bu ilginin sonucunda
Batı ile Doğu kültürü arasındaki bilgi alışverişi tekrar şekillenmiştir. Osmanlı sarayında dans, Doğu kültürü
etkisiyle varlığını sürdürmüştür.
Bugüne kadar varlığını ve gelişimini sürdüren Türk halk oyunları; dans türlerindeki çeşitli-
lik, müzik yapısındaki zenginlik ile 1917 tarihinde okullara girmiştir. Okullarda öğretilen ilk dans da
‘‘Tarcan Zeybeği’’dir. 1926 yılında konservatuvar bölümü ve İstanbul Belediyesi tarafından halk mü-
ziği derleme gezileri düzenlenmiştir. Bu gezilerde halk danslarına da yer verilmiştir. 1929’da halk
1. ÜNİTE zimihal, Ferruh Arsunar ve Abdülkadir İnan’dan kurulu bir ekip sinema yapımcısı aracılığı ile Trab-
dansları ilk kez filme alınmıştır. Dönemin halk bilimcileri Yusuf Ziya Demircioğlu, Mahmut Ragip Ga-
zon, Rize, Erzincan ve Erzurum halk danslarını İstanbul Konservatuvarı adına filme almışlardır.

24