Page 118 - TEMEL SPOR EĞİTİMİ 9

116 DAYANIKLILIK

4. DAYANIKLILIK

Doğada pek çok varlık zorlu çevresel koşullara karşı dayanabilme özelliğine
sahiptir. Dayanıklılık, bir varlığın kendisine uygulanan herhangi bir kuvvet karşısında
ona direnebilme yeteneğidir.
İnsanlar da çeşitli zorluklara karşı fiziksel ve psikolojik olarak dayanabilme
gücüne sahiptir. Sporda dayanıklılık, uzun süre devam eden yüklenmeler sonrasında
kişinin fiziksel ve psikolojik açıdan yorgunluğa karşı koyabilme ve yorgunluk
sonrasında süratle kendisini yenileyebilme özelliğidir. Uzun süre yapılan sportif
faaliyetler, yorucu çalışmalar sonrasında dayanıklılığın azalması olağan bir durumdur.
Ortaya çıkan bu dayanıklılık kaybı bireysel, eşli ve aletle yapılan antrenmanlarla
giderilebilir. Dayanıklılık çalışmaları sporcunun istenilen performansa ulaşmasını
sağlar.
DAYANIKLILIĞIN SINIFLANDIRILMASI
Sporda dayanıklılık kavramını birçok açıdan incelemek gerekir. Çünkü 2 saatin
üzerinde gerçekleşen maraton koşusu için gerekli olan dayanıklılık ile 10 saniye
içerisinde gerçekleşen 100 metre yarışı için gerekli olan dayanıklılık birbirinden
farklıdır. Bunun gibi farklı açılardan bakıldığında farklı dayanıklılık çeşitleri ortaya
çıkar.
1- Spor Dalına Göre Dayanıklılık
Genel dayanıklılık: Her sporcunun sahip olması gereken kalp-dolaşım sisteminin
dayanıklılığıdır.Genel dayanıklılık kavramı içerisinde yapılan çalışmalarda; akciğer
kapasitesi artar, kalp güçlenir, kılcal damar sayısı artar.
Özel dayanıklılık: Yapılan spor türünün özelliğine göre spor dalının teknik-taktik
uygulaması ile ortaya çıkacak yorgunluğa karşı koyabilme kapasitesidir.
Dayanıklılık antrenmanlarında amaca ulaşabilmek, iyi bir performans elde
etmek için temel dayanıklılık antrenmanları yapıldıktan sonra müsabakaların gerek-
tirdiği özel dayanıklılık antrenmanlarına da yer vermek gerekir.
2-Kas Grubuna Göre Dayanıklılık
Genel dayanıklılık: Vücut kaslarının büyük bir çoğunluğunun devreye girdiği
dayanıklılık türüdür.
Lokal dayanıklılık: Vücuttaki tüm kasların en fazla 1/6’sının çalıştığı sırada var
olan dayanıklılık türüdür.
3-Enerji Sistemi ve Sürelerine Göre Dayanıklılık
Anaerobik (oksijensiz) dayanıklılık: Süratli, dinamik, çok yüksek ve maksi-
mal yüklenmelerde vücudun enerji ihtiyacını depo hâlinde bulunan enerjiden ve
glikozun oksijensiz ortamda parçalanmasıyla oluşan enerjiden karşılayarak ortaya
koyduğu dayanıklılıktır.
Anaerobik dayanıklılık sürelerine göre şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Kısa süreli anaerobik: 0-20 Sn.
2. Orta süreli anaerobik:20-60 Sn.
3. Uzun süreli anaerobik:60-180 Sn.
Aerobik (oksijenli) dayanıklılık: Vücuttaki enerji, hücrede bulunan besin madde-
lerinin oksijen yardımıyla yanması sonucu oluşur. Hücrelerde yeterli oksijen yoksa
vücut oksijen borçlanmasına girer. Sporcunun oksijen borçlanmasına girmeden,
yeterli oksijeni alarak ortaya koyduğu dayanıklılıktır.
Aerobik dayanıklılık sürelerine göre şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Kısa süreli aerob: 3-10 dk.ya kadar
2. Orta süreli aerob:10-30 dk.ya kadar
3. Uzun süreli aerob:30 dk.yı aşan yüklemeler.
4-Motorik Özellikler Açısından Dayanıklılık
Süratte devamlılık: Sporcunun ulaştığı en yüksek hız seviyesinde oluşan yorgun-
luğa karşı direnme kapasitesidir.
Kuvvette devamlılık: Sporcunun aktivite sırasında ortaya koyduğu kuvveti de-