Page 119 - TEMEL SPOR EĞİTİMİ 9

116 DAYANIKLILIK DAYANIKLILIK 117

4. DAYANIKLILIK vam ettirebilme yeteneğidir.
Çabuk kuvvette devamlılık: Kasların en çabuk biçimde kasılması ile ortaya çıkan
Doğada pek çok varlık zorlu çevresel koşullara karşı dayanabilme özelliğine ve bir direnci yenen kuvvettir.
sahiptir. Dayanıklılık, bir varlığın kendisine uygulanan herhangi bir kuvvet karşısında Dayanıklılığın geliştirilebilmesi için yapılacak uygulamalar üç şekilde gerçekleştirilir.
ona direnebilme yeteneğidir. 1. Bireysel dayanıklılık çalışmaları,
İnsanlar da çeşitli zorluklara karşı fiziksel ve psikolojik olarak dayanabilme 2. Eşli dayanıklılık çalışmaları,
gücüne sahiptir. Sporda dayanıklılık, uzun süre devam eden yüklenmeler sonrasında 3. Aletle dayanıklılık çalışmaları,
kişinin fiziksel ve psikolojik açıdan yorgunluğa karşı koyabilme ve yorgunluk
sonrasında süratle kendisini yenileyebilme özelliğidir. Uzun süre yapılan sportif NELER ÖĞRENDİK?
faaliyetler, yorucu çalışmalar sonrasında dayanıklılığın azalması olağan bir durumdur. 1. Dayanıklılık nedir? Açıklayınız.
Ortaya çıkan bu dayanıklılık kaybı bireysel, eşli ve aletle yapılan antrenmanlarla 2. Dayanıklılık çalışmalarının sporcunun performansına etkileri nelerdir?
giderilebilir. Dayanıklılık çalışmaları sporcunun istenilen performansa ulaşmasını 3. Dayanıklılığı sınıflandırınız, dayanıklılık türlerinden hangisinin yaptığınız spor
sağlar. branşıyla ilgili olduğunu söyleyiniz.
DAYANIKLILIĞIN SINIFLANDIRILMASI ARAŞTIRMA : Dayanıklılık antrenmanları ile ilgili olarak sınıf üç gruba ayrılır.
Sporda dayanıklılık kavramını birçok açıdan incelemek gerekir. Çünkü 2 saatin 1. gruptakiler dayanıklılık antrenmanlarının vücuda olan etkilerini, 2. gruptakiler
üzerinde gerçekleşen maraton koşusu için gerekli olan dayanıklılık ile 10 saniye dayanıklılığın geliştirilmesi için gerekli olan faktörleri, 3. gruptakiler dayanıklılık
içerisinde gerçekleşen 100 metre yarışı için gerekli olan dayanıklılık birbirinden çalışmalarında uygulanan antrenman yöntemleri konusunda çalışarak topladıkları
farklıdır. Bunun gibi farklı açılardan bakıldığında farklı dayanıklılık çeşitleri ortaya bilgileri sınıfta paylaşırlar.
çıkar.
1- Spor Dalına Göre Dayanıklılık 4.1 BİREYSEL DAYANIKLILIK ÇALIŞMALARI
Genel dayanıklılık: Her sporcunun sahip olması gereken kalp-dolaşım sisteminin
dayanıklılığıdır.Genel dayanıklılık kavramı içerisinde yapılan çalışmalarda; akciğer Sporcuların yaptıkları spor branşının gerektirdiği fiziksel ihtiyaçlar doğrul-
kapasitesi artar, kalp güçlenir, kılcal damar sayısı artar. tusunda kalp- dolaşım sistemi, solunum sistemi ve kas-enerji sistemi üzerinde et-
Özel dayanıklılık: Yapılan spor türünün özelliğine göre spor dalının teknik-taktik kili olacak şekilde yaptığı kapsamlı çalışmalardır. Bu çalışmalara başlamadan önce
uygulaması ile ortaya çıkacak yorgunluğa karşı koyabilme kapasitesidir. sporcunun yaş ve antrenman düzeyi göz önünde bulundurularak bireysel dayanıklılık
Dayanıklılık antrenmanlarında amaca ulaşabilmek, iyi bir performans elde antrenman programı hazırlanmalıdır.
etmek için temel dayanıklılık antrenmanları yapıldıktan sonra müsabakaların gerek- Her sporcuda olması gereken dayanıklılığın geliştirilmesi için genel
tirdiği özel dayanıklılık antrenmanlarına da yer vermek gerekir. dayanıklılık çalışması yapılır. Bunun için de en az 35 - 40 dakikalık sürelerle antren-
2-Kas Grubuna Göre Dayanıklılık manlara başlanmalıdır. Belirtilen süre antrenman programına ve performans duru-
Genel dayanıklılık: Vücut kaslarının büyük bir çoğunluğunun devreye girdiği muna göre yükseltilebilir.
dayanıklılık türüdür. Dayanıklılıkla ilgili farklı spor dallarına yönelik 5 farklı örnek çalışma aşağıda
Lokal dayanıklılık: Vücuttaki tüm kasların en fazla 1/6’sının çalıştığı sırada var yer almaktadır.
olan dayanıklılık türüdür. ÇALIŞMA1
3-Enerji Sistemi ve Sürelerine Göre Dayanıklılık ÇALIŞMA ÇEŞİDİ : Genel Dayanıklılık
Anaerobik (oksijensiz) dayanıklılık: Süratli, dinamik, çok yüksek ve maksi- ÇALIŞMA TEMPOSU ve SÜRESİ : %30-40 ve 45 dk.-60 dk.
mal yüklenmelerde vücudun enerji ihtiyacını depo hâlinde bulunan enerjiden ve UYGULAMA : Ormanlık alanda ya da yumuşak bir zeminde 8-10 kilometre koşu
glikozun oksijensiz ortamda parçalanmasıyla oluşan enerjiden karşılayarak ortaya yapılır. Koşu temposu düşük, nabız 130-150 olmalıdır.
koyduğu dayanıklılıktır.
Anaerobik dayanıklılık sürelerine göre şu şekilde sıralayabiliriz: Uygulamada
1. Kısa süreli anaerobik: 0-20 Sn. dikkat edilecek hususlar
2. Orta süreli anaerobik:20-60 Sn. ‣ Nabız kontrolü yapıl-
3. Uzun süreli anaerobik:60-180 Sn. malıdır.
Aerobik (oksijenli) dayanıklılık: Vücuttaki enerji, hücrede bulunan besin madde- ‣ Koşu temposu hızlı
lerinin oksijen yardımıyla yanması sonucu oluşur. Hücrelerde yeterli oksijen yoksa
vücut oksijen borçlanmasına girer. Sporcunun oksijen borçlanmasına girmeden, olmamalıdır.
yeterli oksijeni alarak ortaya koyduğu dayanıklılıktır. ‣ Uygulama bittikten
sonra hafif tempolu
Aerobik dayanıklılık sürelerine göre şu şekilde sıralayabiliriz: koşu ve stretching
1. Kısa süreli aerob: 3-10 dk.ya kadar yapılmalıdır.
2. Orta süreli aerob:10-30 dk.ya kadar
3. Uzun süreli aerob:30 dk.yı aşan yüklemeler.
4-Motorik Özellikler Açısından Dayanıklılık
Süratte devamlılık: Sporcunun ulaştığı en yüksek hız seviyesinde oluşan yorgun- NELER ÖĞRENDİK?
luğa karşı direnme kapasitesidir. 1. Bu çalışmada neler öğrendim?
Kuvvette devamlılık: Sporcunun aktivite sırasında ortaya koyduğu kuvveti de- 2. Bu çalışmada nerelerde zorlandım?
3. Bu çalışmanın performansıma faydaları nelerdir?