Page 26 - Türk Dili ve Edebiyatı Araştırma Hazırlama Öğretmen Rehber Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ
26 ARAŞTIRMA HAZIRLAMA ÖĞRETMEN REHBER KİTABI

d. Örnek Olay İncelemesi (Vaka Çalışması)

Örnek olay, bir sosyal olgunun kendi bağlamı içinde, çeşitli veri toplama tek-

nikleriyle bilgi toplanarak deneye dayalı olarak incelenmesidir (Robson, 2000,
51-52). Başka bir şekilde tanımlayacak olursak örnek olay çalışması, sosyal
olgu ya da olayın bütüncül olarak anlaşılabilmesini sağlamak amacıyla olay
ya da olguyla ilişkili bütün değişkenlerin karşılıklı etkileşiminin incelendiği bir
araştırma desenidir. Bir örnek olay çalışmasında örnek olay, ilgilenilen durum,

birey, grup ya da kurum olabilir. Bir ya da birkaç olayın yoğun bir şekilde in-
celenmesini içeren örnek olay çalışması sürecinde nicel ve nitel veri toplama
teknikleri kullanılabilir, ama derinlemesine inceleme yapmayı içerdiği için ge-

nellikle nitel veri toplama tekniklerinden yararlanılır (Walliman, 2006, 45-46).

e. Doküman İncelemesi (İçerik Analizi)

Araştırma konusu hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin çözümlenmesi-
ni içeren doküman incelemesi, gözlem veya görüşmenin mümkün olmadığı

araştırmalarda tek başına veri toplamak amacıyla, diğer veri toplama yön-
temleriyle birlikte kullanıldığında ise verilerin çeşitlendirilmesini sağlamak ve
araştırmanın geçerliğini artırmak amacıyla kullanılan bir tekniktir (Yıldırım ve

Şimşek, 2005, 188-189). İncelenecek yazılı dokümanlar arasında kitaplar, ga-
zete ve dergiler, raporlar, kayıtlar, yazışmalar, yönergeler, tutanaklar yer ala-
bileceği gibi, özellikle yaşam öyküsü ya da sözlü tarih çalışmaları kapsamında
günlükler, hatıratlar, özel mektuplar da incelenebilir.

Yazılı dokümanların incelenmesinde en sık kullanılan teknikler içerik analizi ve

eleştirel söylem analizidir. Bununla birlikte bu yöntemler sadece yazılı dokü-
manların incelenmesinde değil, görüşme, film, görüntü ve benzeri materyalin
içeriğinin çözümlenmesinde de kullanılır. Yazılı dokümanların içerik analizinde,
metinlerde belirli sözcüklerin kaç kez tekrarlandığının sayılması, gazetelerde
sütunlara ya da haberlere ayrılan alanın kaç santimetrekare olduğunun öl-

çülmesi, radyo ve televizyonda araştırılan konuya kaç dakika/saat ayrıldığı-
nın hesaplanması gibi nicel veri toplama teknikleri kullanılır. Araştırmacılar bu
verilere dayanarak iletişimin (metin, görüntü vs.) ve iletişimde bulunanların

(örneğin yazarlar) özellikleri hakkında çıkarsamalar yapabilirler. Nitel İçerik
Analizi olarak da adlandırılan (Pickering, 2004, 889) Eleştirel Söylem Analizi
ise metinde açıkça belirtilen anlamın içinde gizli olan veya ilk anda ima edilen
anlamların ötesindeki anlamların ortaya çıkarılmaya çalışılmasıdır. Başka bir
deyişle Eleştirel Söylem Analizi çalışmalarında, verilerin içinde ilk bakışta gö-

rülmeyen, saklı olabilecek gerçeklerin ortaya konması amaçlanır.