Page 24 - Türk Dili ve Edebiyatı Araştırma Hazırlama Öğretmen Rehber Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ
24 ARAŞTIRMA HAZIRLAMA ÖĞRETMEN REHBER KİTABI

kendisini rahat hissetmesini sağlaması, görüşülen kişiye karşı nazik olması,
sorularını açık, net ve kısa cümlelerle sorması ve görüşülen kişinin söylediği

her şeyi, tam olarak söylenen hâl kaydetmesi/yazması gerekir.

b. Odak Grup Görüşmesi

Belirli kriterlere göre seçilerek önceden belirlenmiş bir konuyu tartışmak üze-
re bir araya gelmiş olan yaklaşık 6-12 kişilik bir grup insanla nitel araştırma
yöntemleri ile yapılan görüşmeye odak grup görüşmesi denir. Odak grup ho-
mojen bir gruptur, gruba dâhil olan kişiler, araştırmacı açısından önem taşıyan
bir şekilde birbirleriyle bazı açılardan benzerlik gösterirler. Araştırmacı, gruba

kimlerin gireceğini bu benzerlik kıstasına göre belirler ve gruptakileri bu ko-
nuda bilgilendirir. Odak grup görüşmesi, grup içindekilerin kendilerini rahat
hissedecekleri bir ortamda, önceden belirlenmiş bir konuyu tartışmalarından

oluştuğu için bu görüşmelerde sorulara verilen yanıtlar, gruptaki bireylerin
karşılıklı etkileşimleri sonucunda oluşan yanıtlardır. Başka bir deyişle, grupta-
ki bir kişinin soruya verdiği yanıt, diğerlerinin verdiği yanıtları etkileyecektir.
Bu etkileşim sayesinde, bireysel görüşmelerde akla gelmeyecek bazı konular,
grup görüşmelerinde ortaya çıkabilir ve yorumlanabilir. Özellikle bir konuya

ilişkin farklı grupların bakış açıları ya da insanların belirli bir konu hakkındaki
düşünce ve duygularının nasıl çeşitlilik gösterdiği incelenmek isteniyorsa odak
grup görüşmesi uygun bir tekniktir (Krueger ve Casey, 2000, 10-24; Yıldırım

ve Şimşek 2005, 151).

c. Gözlem

Katılımcı Gözlem: Katılımcı gözlemde araştırmacı, çalıştığı konuyla ilgili kül-
türün içine girmeye, bu kültürün bir parçası olmaya çalışır ve gözlem çizelgesi

gibi standart bir gözlem aracı kullanmaz. Katılımcı gözlemin amacı, incelenen
kültürü mümkün olduğunca ayrıntılı bir şekilde tanımlayacak bilgiyi edinmek
ve bu kültürün dilini, gelenek ve göreneklerini, değerlerini, yazılı ve yazısız
normlarını etraflıca betimlemektir. Bu nedenle katılımcı gözlem, belirli bir kül-

türü, o kültürün içinden bakarak tanımlamayı amaçlayan etnografya çalışma-
ları ile özdeş görülür (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 171).

Katılımsız Gözlem: Katılımsız gözlem, standart bir veri toplama aracının kul-
lanılmadığı, ancak araştırmacının katılımcı gözlemdeki gibi gözlemlediği gru-
bun bir üyesi hâline gelmediği, araştırmacı kişiliğini koruduğu ve gözlem ko-

nusunu dışarıdan gözlemlediği gözlem tekniğidir. Böylece gözlemde nispeten
nesnellik sağlanmış olur. Ancak araştırmacının gözlemlediği duruma hiç katıl-
madan gözlem yapması oldukça zordur. Bir yönü ayna, diğer yönü cam olan
bir bölmeyle ayrılan iki odadan birinde araştırmacı, diğerinde gözlemlenecek