Page 92 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

7. Kant’a göre duygusal beğeniye dayanan bazı yargılar tama- 10. “Küçük kırlangıç yaptığı bir iyilikle otokuşların neslinin tüken-
men sınırlı ve kişisel yargılardır. Fakat gerçek estetik yargılar mesini önler. Bunun karşılığında otokuşlar da ona hediye ola-
duygusal ve kişisel olmaktan çıkıp, düşünsel, zorunlu ve ge- rak motor takmak isterler. Böylece kırlangıç, kanatlarını kul-
nel geçerdir. “Şu tablo güzeldir.” yargısını her insanda ortaya lanmadan motorun yardımıyla kolayca uçabilecektir. Bunun
çıkaran duygu çıkarsız ve özgün bir hazdır. Bu hazla her in- için tek yapması gereken motoru gagalamaktır. Kırlangıç bu
san sanat eserine yöneldiğinde aynı güzelliği görecektir. hediyeyi kabul eder ve kanatlarına ihtiyaç duymadan uçma-
nın ne kadar rahat olduğunun farkına varır. Adı da otokuşlar
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
tarafından kırlanmotor olarak değiştirilir. Kırlangıç meclisinde
A) Sanat, yaratıcı bir yönelim sonucu ortaya çıkan güzelliktir. diğer kırlangıçlara da motor takılabilmesi için ısrarcı olur ve
meclis aradan altı ay geçmesi ve kırlanmotorun durumuna
B) İnsanların beğeni bakımından ortak estetik yargıları vardır.
göre diğerlerine de takılıp takılmayacağının kesinleşmesine
C) Gerçek estetik yargılar duygusal olanı yansıtır. karar verir. Altı ay sonra kırlanmotorun hareketleri yavaşla-
D) Sanat eseri ideal olanın ortaya konulmasıdır. mış, kuş özelliklerini kaybetmiştir. Kanatları zayıflamış ve kö-
relmiş, uçamayacak hâle gelmiştir. Kuvvet levhasını gagala-
E) Ortak estetik yargıların en önemli özelliği fayda sağlamasıdır.
maktan gagası kırılmış, başı sersemlemiş, beyni sulanmıştır.
Altı ayda, on beş ay geçmiş gibi yaşlanmış ve yorgun düş-
müş, eskiden yapabildiği hiçbir şeyi yapamaz hâle gelmiştir.
Kırlanmotor olmanın hayatını kolaylaştıracağını düşünmüş,
başlarda öyle olmuş fakat sonrasında kanat yerine takılan
8. Platon sanat anlayışını da varlık anlayışına göre kurar. Ona motor ile hayatı daha da zorlaşmış ve artık hem kırlangıç
göre sanat, gerçeğin soluk bir kopyası olan fenomenlerin bi- hem de kuş olma özelliklerini kaybetmiştir.” Cahit Zarifoğlu
rer kopyasını yapmaya koyulursa değersiz bir ürün ortaya bu hikâye ile kendi olmanın, varoluşuna saygı duyarak özü-
çıkarır. Nesneler dünyası, idealar dünyasının bir yansıması nü bulmaya çalışmanın dünyadaki en kıymetli şey olduğunu
olması nedeniyle gerçeklikten bir adım uzaklaşmış durumda- vurgulamaya çalışmış, varoluşçu filozofların savunduğu bu
dır. Sanatçının eserlerinde nesneler dünyasına yönelmesi- temel görüşü sanat ile ortaya koymayı seçmiştir.
nin onu gerçeklikten bir adım daha uzaklaştırdığını savunur.
Platon’a göre gerçek sanatçı, fenomenleri değil idealarda bu- Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine kesinlikle
lunan “güzel’’i yansıtabildiği oranda değer kazanır. ulaşılamaz?
A) Sanat, düşünceleri yaratıcı bir şekilde ortaya koymanın
Buna göre Platon’un sanat anlayışını en doğru yansıtan
etkili yollarındandır.
ifade aşağıdakilerden hangisidir?
B) Sanat ve felsefe varlığı ve dünyayı anlamaya çalışır.
A) Sanat eseri bir yaratmadır.
C) Sanatta estetik kaygılar ve mecaz kullanımı felsefeye
B) Sanatçı olanı olduğu gibi yansıtmalıdır.
göre daha çok olabilir.
C) Sanat güzellik ideasının taklididir.
D) Felsefe, dünyaya eleştirel bir gözle bakma özelliğini
D) En iyi sanatçı, doğayı en iyi yansıtandır. sanattan alır.
E) Sanatın konusu duyulur dünyadır. E) Edebi eserlerde de felsefi görüşler ortaya koyulabilir.

9. Filozof gibi sanatçı da kendisini tümüyle hakikat arayışına
vermiştir. Nesnelerin ve varlıkların ardındakini görmeye ve
11. Her insan gibi sanatçının da, bu dünyadaki yaşam serüveni
insanın yaşantısını daha derinden kavramaya çalışır ancak
sınırlıdır. Ancak sanatçı, arkasında özgün ve hayranlık uyan-
görüşlerini filozoftan farklı bir biçimde sunar. Sanatçı ussal
dıran eserler bırakırsa bu sınırlılık onun için sınırsızlığa dö-
kanıtlamadan çok, doğrudan algıya ve sezgiye dayanır.
nüşür. Böylece o, çağdan çağa, kuşaktan kuşağa ulaşarak
Buna göre sanatı felsefeden ayıran temel özellik aşağıda- sürekliliğini korur.
kilerden hangisidir?
Parçada sanatçıların hangi özelliği vurgulanmaktadır?
A) Akıl ve mantık ilkelerine dayanmaması
A) Çıkar amacıyla eserlerini üretmeleri
B) İnsan etkinliği sonucu ortaya çıkması
B) Büyük eserlerini yaşlılık dönemlerinde vermeleri
C) Birleştirici ve bütünleştirici olması
C) Eserleriyle kalıcı olmaları ve ölümsüzleşmeleri
D) Hakikat arayışı içinde olması
D) İçinde yaşadıkları toplumu etkilemeleri
E) Nesnel nitelik taşıyan içerikler sunmaması
E) Eserlerini hayal gücüne dayanarak oluşturmaları

92