Page 199 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 10

72. Etkinlik: Güneşi Görmek
d. Olası cevap: Felsefe bir varlığa benzetilecekse o varlığın hayatı
boyunca “öğrenci” kalan bir insan olması gerektiğini düşünüyo-
a. Mağarada sabitlenmiş hâlde sadece karşılarındaki duvarı
görebilecek biçimde oturan insanlar var. Karşılarındaki duvarda rum. Çünkü öğrenci öğrendiklerini daha önceki öğrenmelerinin
üzerine ekleyerek sürekli bir gelişme içerisindedir. Bu da felsefe-
birtakım imgelerin geçtiğini görüyor ve seslerini duyuyorlar.
Bildikleri yegâne gerçekliğin bu ses ve imgeler olduğunu düşünü- nin “yığılımlı ilerleme” özelliğine benzemektedir.
yorlar. Zincirinden kurtulan bir tutsak etrafına baktığında gerçek
sandıklarının arkalarında yanan ateşin önünden geçen nesnelere
ait olduğunu fark eder. Duvardaki yansımaları oluşturan nesneler 74. Etkinlik: Farklı Düşünce
bu dünyaya ait gelenekler ve ideolojiler, yanan ateşte bu dünyanın a. Teknolojinin insanların ihtiyaçlarını karşılamada ve hayatla-
işleyişi olarak tasvir edilmiştir. Mağaranın dışında ise gölgeleri rını kolaylaştırmada sunduğu olanaklar onu günlük hayatın
görmesini sağlayan, doğaya ve tüm canlılara hayat veren şeyin vazgeçilmezi yapmaktadır. Teknolojinin günlük hayatta yaptığı
güneş olduğunu, asıl gerçeklik olduğunu görebilecektir. Zincir- değişiklikler yeni davranış kalıplarını ve yeni değerleri oluştur-
lerinden kurtulabilenler, kendi yolunu bulabilenler, düşünenler, maktadır. Değerler teknolojiye yön veremezse teknoloji değerleri
gölgelerle yetinmeyen filozoflardır. Onlar gerçeği arayan, hayatın değiştirmeye devam edecektir.
gerçek anlamını ve doğruyu görebilen insanlardır.
b. Teknolojinin günlük yaşamımıza getirdiği değişiklikler berabe-
b. Bilgi, inanç, varlık, gerçeklik, filozof, eğitim, hakikat ve sorgu- rinde yeni değerlerin oluşmasına da sebep olabilmektedir. De-
lama. ğerler de bir yönüyle teknolojik gelişmelere yön verebilmektedir.
c. İnsanlar sanı ve yanılsamalardan oluşan bir dünyada yaşamak- Değerlerin korunamadığı durumlarda teknolojinin değerleri boz-
tadır. Gerçeğe ulaşma çabası içinde olan insanların durumu ması ihtimali vardır. Bu nedenle toplumsal değerler korunmalı ve
konu edilmiştir. Bunun için bilgili, deneyimli kişilerin sorduğu bunların yozlaşarak yok olmaması önemlidir. Değerler bir eğitim
soruların önemi dile getirilmektedir. Gerçek bilgiye ulaşabilen sürecinde tüm ülke insanlarıyla buluşturulmalı ve korunmalıdır.
insanın ancak filozof olabileceği de belirtilmiştir. Filozofun göre- c. Hızla gelişen teknolojinin değerleri de etkileyebileceği düşünülür.
vi, gerçeği göremeyen insanlara yol göstermektir. Düşünmenin, Yeni ihtiyaçlar yeni teknolojik gelişmeleri doğururken berabe-
sorgulamanın önemi üzerinde durulmuştur. rinde yeni değerleri de meydana getirir. Teknolojiyi alırken bunu
ç. Mağara, içinde yaşadığımız toplumu ve bu dünyayı temsil değerlerimize uygun hâle getirebilmeliyiz, böylelikle maddi ve
etmektedir. Zincirlerle bağlı olan tutsaklar ise toplumda yaşayan manevi değerlerimizi koruyabiliriz.
bireylerdir. Zincirler ve prangalar ise toplum içindeki kuralları, ç. Değerler ve teknoloji arasında denge kurmak önemlidir. Maddi
dogmaları temsil eder. Gördükleri gölgeler ise toplum tarafından kültür manevi kültürü de etkilemektedir. Aralarındaki bu ilişki
sorgulanmadan benimsenmiş doğruları anlatır. Mağara içinde kaçınılmazdır. Teknolojiden kaynaklanan bu toplumsal yapıdaki
yanan ateş, güneşi temsil eder. Mağaranın dışı da kusursuz, değişimi kontrollü bir süreçte tutabilirsek değerlerimizden çok
ebedî ve değişmez bilgi nesnelerinin olduğu ideal varlık âlemini uzaklaşmamış oluruz. Ayrıca teknolojik olanakları değerlerin
anlatmaktadır. Gözleri kamaştıran güneş ise iyi ideasıdır ve o yaşatılması sürecinde kullanabiliriz. Örneğin küresel salgından
evrendeki her şeye hayat verendir. kaynaklanan karantina sürecinde sosyal medya aracılığı ile aile
d. Platon, mağaradaki tutsakların sıradan insanlar olduklarını büyüklerimizle, akrabalarla ve arkadaşlarımızla iletişim kurabilir;
söyler. Zincirlerinden kurtulup mağaranın dışına çıkabilenler ise görüntülü sohbet edip hâl hatır sorabiliriz. Sosyalleşme süreci bu
filozoflardır. Asıl gerçek olan, iyi ideasının bilgisine ulaşabilenler şekilde korunabilir.
de ancak sorgulayabilen, eleştirel bakabilen eğitimli kişilerdir. d. Teknolojinin değerleri yok etme tehlikesi dile getirilmiştir. Zira
Toplumu yönetebilecek ve eğitebilecek olanlar da bu kişilerdir. teknoloji uluslararası bir nitelik taşımakta ve insanın günlük yaşa-
Gölgeleri gerçek sanan ve mağara dışındaki gerçek ışığı, güneşi mını doğrudan etkilemektedir. Teknolojinin kullanımı esnasında
göremeyen o tutsaklar bugün de mevcuttur. Olay ve olgulara yaşam şekilleri de değişime uğramakta ve değerleri değiştir-
eleştirel bakamayan, hayatı ve doğru bildiklerini sorgulamayan mektedir. Bu nedenle değerlerin korunması ve varlığını devam
insanları günümüz toplumunda görmek mümkündür. ettirebilmesi için birtakım önlemlerin alınması gerekmektedir. En
önemlisi de değerler eğitimi kapsamında düşünülmektedir.
73. Etkinlik: Anlam Dünyasına Farklı Açılardan Bakmak
a. Metinde yazar çocuğun felsefeye benzeyip benzemediğini irdele-
miş, bunu çeşitli argümanlarla destekleyerek temellendirmiştir.
Çocukluk insanlığın ilk evresiyken felsefe de epistemolojik, onto-
lojik ve amaçsal açıklamaların başlangıcı sayılır.
b. Metinde felsefe ile çocuklar arasında bir analoji kurulmuştur.
Felsefi düşüncenin bazı özellikleri çocukların genel özellikleri ile
karşılaştırılmış ve bazı ortak noktalar öne sürülmüştür. Benzetimi
genel olarak kabul eden farklı düşünürler olsa da felsefenin ve
çocukların ortak olmayan özelliklerinden de yola çıkılabilir.
Benzetimin doğru olması için ortak olarak düşünülen özelliklerin
felsefe ve çocuk için özsel olması gerekir.
c. Metnin içeriğinde öne çıkan düşünceler yer almaktadır. Bun-
lardan biri felsefe gibi “ağırbaşlı”, “yavaş” bir etkinlik ile çocuk
gibi “sürekli oyunu düşünen”, “yerinde duramayan” bir varlığın
benzetimidir.
ç. Felsefe ile çocukların ortak olan ve olmayan yönleri bulunur.
Ortak özellikler öne çıkıyorsa benzetim yapılabileceği öne sürü-
lebilir. Ortak olmayan özelliklerinden dolayı benzetimin doğru
olmayabileceği de savunulabilir.

197