Page 194 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

FELSEFE 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

48. Etkinlik: Bilim Yalnızca Bilme Etkinliği midir? 49. Etkinlik: Gerekçeli Cevaplar
2. Nükleer enerjiyi savunanlar:
“Türkiye enerji fakiri bir ülkedir. Su kaynakları yetersiz, kömürün
a. 1. Masa: Öklid, geometri biliminin teorik değerine önem ver- kalorisi düşüktür. Petrol ve doğalgazda tamamen dışa bağımlıdır. Su,
mektedir. kömür, güneş, rüzgâr vb. bütün kaynaklar en yüksek verimle kulla-
2. Masa: Batlamyus, gök cisimlerine olan merakını ve heyecanı- nılsa bile enerji açığı büyüyerek devam edecek, petrol ve doğalgaza
nı dile getirerek bilimin entelektüel değerine önem vermektedir. olan bağımlılık artacaktır. Bu kısır döngüden çıkmanın tek yolu
3. Masa: Faraday, buluşlarında uzun zaman teorik değere önem nükleer enerjiye sahip olmaktır.”
vermiştir. Nükleer enerjiye karşı çıkanlar:
4. Masa: Pasteur, buluşlarının pratik değeri üzerinde durmuştur. Çok sınırlı ve düşük yoğunluktaki tıbbi ve endüstriyel amaçlı
kullanımları dışında çevreye yayılan zararlı radyasyonun en önemli
b. 1. Masa: Öklid, öğrencisinin teoremde yaşamsal karşılık kaynağı nükleer santral kazaları ve radyoaktif atıklardır. Karşılaş-
aramasına kayıtsız kalamaz. Öğrencisiyle yaşadığı olay, teorik tığımız çevre sağlığı risklerinin ağırlık derecesini gösteren “risk
değerin yanı sıra pratik değeri dikkate almasını sağlar. uzayı” dediğimiz bilimsel tabloda en ağır risk grubu olan bu atıklar
2. Masa: Batlamyus, sözlerinde bilimin saf teorik yönüne “gözlemlenemez” ve “denetlenemez” riskler arasındadır.
coşkulu bir ilgisinin olduğunu dile getirir. Sözlerine bakarak saf Yapay zekâ:
entelektüel yaklaşımın karşı bir etki almadığı söylenebilir.
3. Masa: Faraday, uzun süre buluşlarının teorik yönüyle Bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faa-
ilgilenmiştir. Ancak başbakanının sorusunu buluşunun pratik liyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti olarak
tanımlanmaktadır.
sonucunu anlatarak yanıtlamıştır. Siyasi beklenti karşısında ka- Bilimin gelişiminde devletlerin rolü:
yıtsız kalamamıştır. Bu durum onun yaklaşımının pratik değere Bilim insanları yaşadıkları toplumun ekonomik, politik, endüstriyel
ilişkin bir etki aldığını göstermektedir.
4. Masa: Pasteur, teorik çalışmalarla başlamış ancak zamanla ve askerî gelişmelerine doğrudan dâhil olmuştur. İktidar sahipleriyle
buluşlarının pratik değerini gözetmiştir. Köpek tarafından etkileşime girmişlerdir. Bilimsel/teknolojik gelişmeler toplumda
başarılar kazanmıştır. Avrupa’nın birçok ülkesinde popüler bilim
ısırılan çocuğun hayatına karşı kayıtsız kalamaz. Bu durum
Pasteur’ün yaklaşımının pratik değer yönünde toplumsal bir “ilerleme”, “milliyetçilik” ve “dünya gücü olma” gibi kavramlardan
bağımsız düşünülmemesi gerekli bir ideoloji olarak kurgulanmıştır.
etki aldığını gösterir.
Bilimin popülerleştirilmesinin tarihsel hattı değişik coğrafyalara göre
c. Bilimin pratik değeri toplumların uğraştığı hastalık, kaynak farklılık göstermiştir.
yetersizliği ve sosyal sorunlara çözüm üretir. İnsan yaşamını Salgın hastalıklara karşı bilimsel mücadele nasıl olmalıdır?
kolaylaştırır, uzatır ve toplumlar hakkında öngörülerde bulu- Salgın ile etkin bir mücadele bireysel ve toplumsal düzeyde alınacak
nur. Mühendislik, sosyoloji, genetik, ekonomi, tıp vb. alanlarda önlemlerle korunma, yaygın bir biçimde tarama testinin uygulanma-
insan yaşamına katkılarda bulunur. Pratik değeri gözeten bilim, sıyla aktif vaka saptama çalışmaları, kuşkulu vakaların kesin tanısı
buluşlar yoluyla insanlığa ölümsüz katkılar sunabilir. Bilim ve tedavisi, temaslıların araştırılması ve izolasyon/karantina altına
başlı başına bir değerdir ve bu değer kötü insanlara hizmet alınma adımlarını kapsar. Salgın yönetiminde zamana karşı bir yarış
ederse insanlık için tehlikeli sonuçlara ve yıkımlara yol açabilir. söz konusudur, bu nedenle kararların zaman geçirmeden alınması ve
Dolayısıyla pratik değerin olumlu veya olumsuz sonuçlar yol önlemlerin ayrımsız uygulanması gerekir.
açması noktasında belirleyici olan nokta, bilim insanının ve İnsan klonlama çalışmaları yapılmalı mıdır?
bilime katkı sunan kişilerin etik davranışlarıdır. Klonlama, belki de insanoğlunun geleceği üzerinde etkili olacak
son yıllardaki en önemli buluşlardan biridir. Klonlama üzerine
yapılan etik tartışmaların çok çeşitli yönleri vardır. Keyfî olarak bir
insanın klonlanmasının doğru olmadığı, kaldı ki böyle bir klonla-
manın hiçbir zaman davranışsal olarak vericinin aynısı olamayacağı
belirtilmektedir. Bilim dünyası faydalı amaçlarla kullanılabilecek
bir buluşla etik değerler arasında bocalamakta ve çözüm üretmeye
çalışmaktadır.

192