Page 190 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

FELSEFE 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

19. Etkinlik: Felsefe ile Söyleyiş 20. Etkinlik: Önerme Türleri
a) Söyleşide geçen “Aristoteles’e göre tüm insanlar bilmek ister. TABLO 1
Filozoflar bu isteğin peşinden giden insanlardır. Onlar bilgelik
sevgisini taşıyan düşünürlerdir. Dolayısıyla benim gibi bilgiye
yönelen ve önem veren tüm filozoflar bilmek ister.” cümleleri
sağlam bir argüman içermektedir. Cümlelerin aşağıdaki argü- Örnek Önermeler Basit Önerme Bileşik Önerme Olumlu Önerme Olumsuz Önerme
man formuna uyduğu görülmektedir.
Bütün A’lar B’dir. Tüm insanlar bilmek ister.
Bütün C’ler A’dır. Bütün filozoflar insandır. Şu görünen masa dört bacaklı değildir. X X
O hâlde bütün C’ler B’dir. Dolayısıyla bütün filozoflar Ahmet ve Emre aynı sınıftadır. X X
bilmek ister.
Barajlar yapılırsa mahsuller çok olur. X X
b) Akıl yürütme türlerine aşağıdakiler örnek gösterilebilir. Hamama giren terler. X X
Tümdengelime örnek: “a” cevabına verilen örnek tümdengelime
örnektir. Damlaya damlaya göl olur. X X
Tümevarıma örnek: “O hâlde felsefenin doğuşuna yönelik Aris- Hiçbir insan uzaylı değildir. X X
toteles’in ele aldığı bütün filozoflar ilk nedeni doğada aramıştır.”
cümlesine bakılacak olursa tümevarım görülebilir. Bu cümle- Karadaki canlıların gözü en büyük olanı deve- X X
den önce yer alan filozofun cümleleri tümdengelimin öncül kuşudur.
önermelerini oluşturmaktadır. Cümleleri tümdengelim formuna Ya bugün ya yarın gelecek. X X
çevirecek olursak şunları görebiliriz. Bitki, insan veya hayvan değildir. X X
Anaximandros’un ilk nedene “aperion” (sonsuzluk) diyerek
onu doğada aradığı görülür. Bilim insanları olmazsa hastalıklar çoğalır. X X
Herakleitos’un ilk neneden “ateş” diyerek onu doğada aradığı Kaktüsler güzel kokar. X X
görülür.
Anaximenes’in ilk nedene “hava” diyerek onu doğada aradığı Kedilerin uzun kulakları var değildir. X X
görülür.
Anaximandros, Herakleitos ve Anaximenes felsefenin doğu- TABLO 2
şuna yönelik Aristoteles’in ele aldığı filozoflardandır.
O hâlde felsefenin doğuşuna yönelik Aristoteles’in ele aldığı Tekil Belirsiz
bütün filozoflar ilk nedeni doğada aramıştır. Örnek Önermeler Tümel Tikel
Analojiye örnek: “İlk neden arayışı zamanla düşünürleri etki-
lemiş ve onlar da Thales gibi cevaplarını doğada aramışlardır.” Şeyma ölümlüdür. X
cümlesine bakılacak olursa Thales’le diğer düşünürler arasında
benzerlik kurulduğu görülür. İnsan, uçan bir varlık değildir. X
Bazı güller kırmızıdır. X
Hiçbir bitki yürüyen canlı değildir. X
Gündüz kelebeği gece uçmaz. X
Çiçeklerin hepsi güzel kokar. X
Hayvan canlıdır. X
Ağaçlardan bazıları yapraklarını kışın döker. X
Ali uzun boyludur. X
Her koyunun tüyleri vardır. X
Hiçbir aktör gerçek hayatında rol yapıyor
değildir. X
Bütün yıldızlar uzay boşluğunda bulunur. X
Her ağacın kökü vardır. X
Birtakım işler için atölye gerekir. X
Kedi ağaca çıkar. X
Bitki susuz kalmış. X
Bütün insanlar ya gözlüklü ya da gözlüksüzdür. X
Bazı üçgenlerin iki kenarı eşittir. X
Hiçbir balina kara canlısı değildir. X
Kimi öğrenciler gözlüklü değildir. X
Bazı canlılar soğuk kanlı değildir. X
Sarman, sarı tüylü bir kedidir. X
Kimi telefonlar akıllıdır. X
Boncuk yabancılara havlar. X

188