Page 193 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 10

40. Etkinlik: Evrende Bir Amaçlılık Var mıdır? 45. Etkinlik: Duyular Yeterli mi?

3. Mekanizm görüşü diğer iki görüşe karşıttır çünkü bu görüşe 1.
göre tüm varlıklar fizik yasalarının sonucu olarak şekillenir.
a. İnsan zihni, duyular aracılığıyla oluşturduğu algısında gördüğü-
41. Etkinlik: Sorites Paradoksu nü anlamlandırır. Farklı durum veya nesnelerin aynı algılan-
ması mümkün olduğu gibi farklı durum veya nesnelerin aynı
1. olarak algılanmaması da mümkündür.
b. Bu sorunun felsefede kesin bir cevabı olmamakla birlikte
a. Gerçek (reel) varlıklar: Atina, “Gürleyen Pruva”, kasaba halkı, insanlar, kendileri dışındaki insanların tanıklığına göre de
geminin parçaları… değerlendirme yapabilir.
Düşünsel (ideal) varlıklar): Tanrılar, Minotor, tasarımcının c. Bilgilerin işe yarıyor olması, bazı ölçütlere göre doğrulamanın
zihnindeki “Gürleyen Pruva” sağlanması ve sağduyu gibi unsurlar insanların sahip olduğu
b. Gerçek varlığı savunan cevaplar: “Maddi olan yani kazıklar bilgilerin doğru olduğunu da düşündürebilir.
üze rinde oturtulmuş olan asıl ‘Gürleyen Pruva’dır.” ve “Hâliha-
zırda kullanılmakta olan ‘Gürleyen Pruva’dır.” 46. Etkinlik: Sahte Haberler
Düşünsel varlığı savunan cevaplar: “Asıl ‘Gürleyen Pruva’ gemi 3.
tasarımcısının zihnindeki fikir hâlidir.”
c. Değişen bir varlık ideal bir varlık değildir çünkü değişim mad- a. Uygunluk, tutarlılık, tümel uzlaşım, apaçıklık, yarar
denin bir özelliğidir. Yani maddesi olan her şey zamanla değişir.
Oysa ideal varlık düşünsel bir varlıktır, onun maddesi yoktur. b. Şu durumlara bakılarak anlaşılabilir:
Bu nedenle ideal varlık değişmez. • Haberler ifade ettiği şeyin gerçek durumları bizzat gözlemleni-
yorsa “uygunluk” ölçütü kullanılmıştır.
43. Etkinlik: Sosyal Medya Güvenilir Bir Kaynak mı?
• Haberler hem kendi içinde hem de başka haberlerle tutarsızlık
1. durumlarına bakılıyorsa “tutarlılık” ölçütü kullanılmıştır.
• Haberler bir çok kaynaktan doğrulama yapılıyorsa “tümel
a. Yakın arkadaşların güvenmesi, beğeni sayısının çok olması, uzlaşım” ölçütü kullanılmıştır.
toplum tarafından sevilen kişilerin paylaşması, güvenilir • Haberlerin kendi içinde rasyonel olarak açıklığına ve başka du-
kimselerin paylaşması, bilginin doğruluğunu hissetme, farklı rumlarla seçikliğine bakılıyorsa “apaçıklık” ilkesi kullanılmıştır.
kaynaklardan yararlanma bilgi, haber ya da paylaşıma güvenilir • Haberler insanlığa yarar sağlıyorsa “fayda” ölçütüne bakılmıştır.
izlenimi veren göstergelerdir.

b. “Tümel uzlaşım” ölçütüne göre çoğunluğun onayladığı bilgi
doğrudur. Çalışmada katılımcıların çoğu tarafından onaylanan 47. Etkinlik: Bilim Nedir?
faktör araştırma faktörüdür ve tümel uzlaşım ölçütüne uygun-
dur. 2. Sahte bilimde olumsuz durumlar görmezden gelinirken olum-
2. Bilgiye temel olan dayanaklar soruşturulur. Bilgi mantık lu durumlar öne çıkarılır. Nesnel ölçütler bulunmaz. Kişisel
süzgecinden geçirildikten sonra onaylanır ya da reddedilir. deneyimler nesnel bilgiler olarak sunulur. Bilimsel yöntemin
Araştırma faktörü bilgiye derinlemesine, tarafsız ve çok yönlü aşamaları görülmez. Hileli argümanlar kullanılır. Telkinle ikna
bakmayı sağlayarak konunun eksik yanlarını, kör noktala- edilmeye çalışılır.
rını ve gerçek boyutlarını görmeyi sağlar. Bilgi kirliliğinden
sıyrılarak kişiye temelsiz duygu ve düşüncelerin aşılanmasını
engeller. Araştırma faktörü ve eleştirel düşünce bir araya geti-
rildiğinde sosyal medyada gündem olan haber ya da bilgilere
bilinçli yaklaşmayı, sağlıklı düşünce ve tutumlar geliştirmeyi
sağlar.
44. Etkinlik: Acaba Doğru mu?
1.
a. Diyalogda geçen “Yağmur sesine benzeyen başka bir ses de
olabilir.” ifadesi doğruluk ölçütü olarak uygunluk ölçütünün ele
alındığını göstermektedir. Uygunluk ölçütünde bilginin nesnesi
ile uygun olması gerekmektedir. Yağmur sesine benzeyen başka
seslerin de olması yağmur yağıyor bilgisinin doğrulanmasını
engelleyebilir. Bundan dolayı “Yağmur yağıyor.” bilgisinin
doğrulanması için yağmur yağdığı ve yağmur sesinin oluştuğu
doğrudan görülmelidir.
b. İnsanların “Görmeden inanmam.” düşünceleri güvensizliğin
temeli olarak ele alınabilir. Kişi, kendi deneyimlemediği du-
rumlara kuşku ile bakmaktadır.
c. Diyalogda “bilginin kaynağı” problemi ele alınmaktadır. Bu
probleme yönelik de empirist (deneyci) bakış açısı öne çıkarıl-
maktadır.
ç. Kişiler, kabul ettikleri ve güvendikleri bilgi kaynaklarının
kendilerini doğru bilgiye ulaştıracağını düşünür. Bu konuda
insanlar arasında bazı ortak kabuller olsa da kişiler kendi
kabullerini temele almaktadır.

191