Page 187 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 10

su içme zevkini yitirmemek için hekimin kendisini sıtmadan 10. Etkinlik: Felsefi Düşüncenin Özelliklerini Anlama ve Sorgulama
kurtarmasını istemeyen hasta gibi…
Tıpkı bunun gibi ruhun her türlü beslenişinde zevk çok kez tek B
başınadır, hoşumuza giden her şey besleyici ya da sağlığa yararlı
değildir. (rasyonel olma) Düşüncemizin bilimden aldığı da ne Herhangi bir düşünceyi ele alırken aklın süzgecinden geçirme, iyi 5
karın doyurduğu ne de sağlık getirdiği hâlde hazdır yine de. ve kötü yönlerini ortaya koyarak değerlendirmedir.
(refleksif olma)
Felsefi sorunların bulunduğu çağı aşması ve herkes için geçerli 4
olması durumudur.
Felsefi
Düşüncenin Metinde Geçen Yargı İnsanı yeni arayışlara sürükleyen zihin durumudur. 11
Özellikleri
Bir amaca yönelik soruları sistemli bir şekilde sorarak anlamaya
Demokritos (Demokritos) sofrasına gelen incirleri 2
Sorgulama yerken bir bal kokusu almış ve hemen bir araştır- çalışma ve gerçeğe ulaşma çabasıdır.
madır başlamış kafasında.
Düşünce basamaklarının birbirine zıt düşünceler içermesi, birbiriyle
O güne dek incirlerinden almadığı bu koku ner- 8
Merak etme çelişmemesidir.
den gelebilir diye…
Plutarkhos’un (Putarkos) anlattığı buna benzer bir Dünyayı alışılageldik hâliyle kabul etmek yerine dünyanın
örnekte de adamın biri arama zevkini yitirmemek 9
Şüphe duyma olağanüstü yanlarına odaklanma durumudur.
için kuşkulandığı gerçeğin kendisine söylenmesini
istemez. Felsefi düşüncenin birbirini etkileyen ve bu etkileşimle ilerleyen bir
Kana kana su içme zevkini yitirmemek için heki- niteliğe sahip olmasını ifade eder. 6
Hayret etme min kendisini sıtmadan kurtarmasını istemeyen
hasta gibi… Filozofun düşünceleri için bir açıklama modeli oluşturması, düşün- 3
Ünlü ve büyük bir filozofun bu hikâyesi, sonunda celerin model içerisinde bağlantılı olması durumudur.
bir kazanç umudu olmaksızın bizi seve seve bir
Yığılımlı ilerleme
şeylerin ardına düşüren araştırma tutkumuzu Yeni sorulara kapı açan ve dünyaya farklı bir bakış geliştirmeye 1
apaçık anlatıyor. olanak sağlayan tutumdur.
Ama ben yine de bal kokusu incirde kendiliğinden
Eleştirel olma Akılcı ve akılsal olma anlamına gelir. Felsefenin akıl ilkelerine ve
varmış gibi nedenini araştıracağım. 7
akıl yürütme kuralalrına uygun olmasıdır.
Düşüncemizin bilimden aldığı da ne karın doyur-
Refleksif olma
duğu ne de sağlık getirdiği hâlde hazdır yine de. Düşüncenin kendini konu edinmesi, kendi kendini sorgulamasıdır. 10
Boşuna zaman kaybetmeyin, demiş, incirleri bal
Rasyonel olma
çanağına koymuştum toplarken.
Merakını gidermek için kalkmış sofradan incirlerin a. Felsefenin özü olan sorgulayıcı düşünmenin bilimsel ve tekno-
Sistemli olma
toplandığı yeri görmeye gitmek istemiş. lojik gelişmede çok önemli bir rolü vardır. Bilimler doğası gereği
Böyle demiş ve yanlış, kendi varsaydığı bir etkiye olayların nasıl olduğuyla ilgilenirken sorular vasıtasıyla düşün-
Tutarlı olma
doğru nedenler bulmaktan geri kalmamış. meye ve eleştirmeye motive olur. Bilimsel gelişme ve teknolojinin
Tıpkı bunun gibi ruhun her türlü beslenişinde zevk temelinde yatan yaratıcı düşünmeyi tetikleyen en önemli araç,
Evrensel olma
çok kez tek başınadır. sorgulamadır. Bilimsel ve teknolojik gelişme, sorgulama temelli
bilim uygulamalarıyla gerçekleşmiştir.
9. Etkinlik: Felsefi Düşünce b. Sokrates’e göre insan yaşamında maddi unsurlar ve bunlardan
kaynaklanan hazlar önemli olsa da kalıcı değildirler. Bu nedenle
Not: Felsefi düşüncenin özellikleri; sorgulama, merak etme, şüphe duy- de belirleyici olamazlar. Bu noktada önemli olan şey ise ahlaklı
ma, hayret etme, yığılımlı ilerleme, eleştirel, refleksif, rasyonel,
sistemli, tutarlı ve evrensel olma. ve doğru bir hayat sürmektir. Bunun ön koşulu da kişinin
yaşadığı hayatı ve temel değerlerini sorgulamasıdır. Zira iyiye ve
güzele ulaşmak ancak bu yolla mümkün olabilir. İşte bu nedenle
Bugün ne mi yaptım? Sabah erkenden kalktım, bir gün Sokrates sorgulanmamış bir hayatı değerli bulmaz. Sorgulama bu
önce duyduğum şeyler beni çok şaşırtmıştı. (…hayret anlamda bireylerin yaşamlarını anlamlı kılma, kendi değerlerini
etme………………………….) Şaşkınlığım kendi fikirle-
rimin doğruluğunun bir anda sarsılmasındandı. (……… oluşturma yolculuğunda en önemli araçtır.
şüphe duyma…………………….) Araştırmamı olabildiğince c. Zihinsel bir etkinlik olan düşünme genel anlamda duyularımızla
derinleştirmeliydim. (………sorgulama………………….) Daha elde ettiğimiz içeriğin algılanmasını hem de kavramların anlam-
önce hiç düşünmediğim konular aklımı meşgul etmeye başladı. landırılmasını ifade eder. Bir üst düşünme, düşünme üzerine dü-
(………merak etme…………………….) Dünkü düşünce- şünme başka bir deyişle refleksif bir etkinlik olan felsefi düşünce
lerimi yeniden aklıma getirdiğimde ifademde eksik olan bir ise düşünmenin en nitelikli hâlidir. Felsefi düşünceyi değerli kılan
tarafı görüyordum. (……refleksif olma……………………….) başka özellikler de vardır. Bunlar; her zaman hayret etme, merak
Anlaşılan o ki düşüncelerimi yeterince tartmamışım. (… ve şüphe duyma gibi zihinsel durumlara dayanması, kendi içe-
rasyonel olma………………………….) İnandırıcı olabil- risinde çelişki barındırmaması, akıl ilkelerine dayanması, felsefi
mem için iddialarımın birbirini desteklemesi şart. (……… sorunların bulunduğu çağı aşarak yüzyıllara yayılması ve herkes
tutarlı olma…………………….) Ayrıca düşüncelerimi için geçerli olması, eleştirel bir tutum sergileyip bilgiyi aklın süz-
belirli bir düzen içerisinde toparlamalıyım. (………sistemli gecinden geçirmesi gibi özelliklerdir. Fakat felsefi düşünceyi asıl
olma…………………….) Bu konunun bugüne nasıl bir yol değerli kılan en üst formu, tepe noktasını sorgulama özelliğidir.
izlediğini görmek için neler söylendiğine bakmalıyım. (………yı- Sokratik sorgulama aynı zamanda felsefi düşünmenin kaynağı
ğılımlı ilerleme…………………….) Konuşulanları nerdeyse her olarak da bilinir. Sokratik sorularla eleştirel düşünmeyi geliştir-
insanın yeniden ve yeniden ele alması çok normal. (……evrensel mek mümkündür. Eleştirel düşünme özü itibarıyla bir sorgulama
olma……………………….) Her biri görüşlerini oluştururken etkinliğidir. O hâlde sistemli ve amaca yönelik sorular sorarak
diğer görüşlerde nelerin eksik olduğunu araştırmışlar. (……… gerçeğe ulaşmayı amaçlayan sorgulama, düşünmenin ve bilmenin
eleştirel olma…………………….) Bende öyle yapmalıydım. İşte en üst formudur, denebilir.
günüm bunları düşünmekle geçti.
185