Page 752 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
lendirir. Bu türden yazılmış metinler ve kitaplar beni daha çok deneyimlerine uygulamak isterler. Edebiyat yapıtlarında anlatılan
etkiler. hikâyeler insanları zenginleştirerek ufuklarını açar ve onları, in-
2. Gelişmiş bir toplum, bilimin ve aklın ışığında yönünü bulan bir sani olarak geliştirir.
toplumdur. Bu toplumda insanlar yaşantılarından mutludurlar. 3. Toplum tarafından sevilen ve benimsenen edebî karakterlerin
Gelişmiş ve refah toplumları olarak çevreye saygılı, insanların kişilerin hayatlarını etkiledikleri görülür. Kişiler, karakterlerin
kardeşçe yaşadığı, teknolojinin nimetlerinden yararlanan, yurt- yaşamlarını kendi yaşamlarına yansıtmak ve bu yolla edebiyat ya-
taşları eşitlik içinde yaşayan, okuma oranları yüksek, sanatı geliş- pıtlarındaki hikâyeleri gündelik yaşamlarında yeniden üretmek
kin bir toplumdur. isterler. Feride karakteri, Kurtuluş Savaşı yıllarında yayımlanan
3. Çocukken bazı şeyleri derinlemesine düşünmeyiz. Hayal gücü- “Çalıkuşu” romanının ana karakteridir. Mücadeleci kişiliği, sevgi
müz gelişmiştir; sonuçlarını bilmeden, düşünmeden dürtüsel dolu yüreği ve zorluklardan yılmaması gibi özellikleriyle toplum
şekilde davranırız. Ancak büyüme ve olgunlaşma, sınırlarımızın tarafından benimsenmiş ve doğan kız çocuklarının ona benzeme-
da farkına varmaktır. Neler yapıp yapamayacağımız konusunda si arzusu ile roman kahramanının adı kız çocuklarına verilmiştir.
kendimizi daha iyi tanırız. Düşünmeden hareket etmeyiz. Dav- 4. Olası Cevap:
ranışlarımızın sonuçlarıyla yüzleşerek öğrendiklerimizden ders Okuduğum zaman Reşat Nuri Güntekin’in “Çalıkuşu” romanı
çıkarırız. beni de çok etkilemişti. Çünkü Feride, kimseden korkmamakta
4. İlk romanlar; edebiyat tarihimizde görülen halk hikâyelerinin ve doğru bildiğinden vazgeçmemektedir.
olağanüstü olaylarından, insanın başından geçmiş ya da geçme- 5. Olası Cevap:
si mümkün olayların anlatıldığı metinlere geçiştir. Böyle olduğu Teknolojik gelişmelerle birlikte filmleri ve dizileri izlemenin daha
için halk hikâyelerinde olmayan neden-sonuç bağı bulunur. Ger- yaygın olduğunu düşünüyorum. Dolayısıyla toplum film ve dizi-
çekçi bir şekilde yer alan olay örgüsüne rastlanır. lerdeki karakterlerden daha fazla etkilenmektedir.
5. Halk hikâyeleri ile romanlar rakip ya da karşıt değildir. Tarihsel
gelişme ve edebiyat içinde ikisinin de yeri farklıdır. İki türün de Etkinlik No.: 6
sunduğu farklı tatlar ve zenginlikler vardır. Edebiyat tarihine ba-
karken bugünden değil, o dönemin koşullarına göre değerlendir- 1. Eski edebiyatın toplumun faydasına yönelik ihtiyaçları karşılama-
meler yapılmalıdır. dığını düşünmektedir. Divan edebiyatının sanatlı söyleyişlerinin
laf cambazlığı olduğunu, içerik ile şeklin uyuşmadığını, Acem
taklitçiliği nedeni ile dilimize bile gerçek anlamda sahip olup onu
Etkinlik No.: 4
koruyamadığımızı belirterek dilde düzenleme gerektiğini düşün-
1. Edebiyat farklı zihniyetleri ve bilgi yapılarını, toplumsal sorun- mektedir.
ları, çalkantıları, ideolojileri, hayalleri, ütopyaları kısacası in- 2. Osmanlı Devleti’ndeki Batılılaşma hareketleri ile Batı uygarlığını
sanı ilgilendiren, insanlık tarihindeki bütün olay ve olguları ele tanımaya başlayınca aydınlar, İslam ülkelerini ve İslam dışındaki
alabilmesi açısından sosyal bir arkeolojiye benzetilmiştir. Edebî ülkeleri karşılaştırmışlar ve neden perişan olduklarını araştırma-
metinleri derinlemesine incelediğimizde yazıldığı dönemin, ele ya başlamışlardır. Ülkelerini geliştirebilmek, koşulları düzeltebil-
aldığı konunun tarihsel, sosyal ve kültürel arka planını eserlerde mek için karşılaştırarak sorunları tespit edip çözmek telaşı içine
bulabiliriz. girmişlerdir.
2. Yazarlar ele aldıkları konuları eserlerinde tüm detaylarıyla, tarih-
sel ve toplumsal gerçekliğe bağlı kalarak, derinlemesine damıta- 3. Ülkeleri ile Batı uygarlığı arasındaki gelişmişlik farkını görerek
rak, süzerek anlatırlar. Aynı zamanda bunu güzel bir dille, etkili bir an önce gelişmek istedikleri için acele etmişlerdir.
bir şekilde yansıtırlar. 4. Dönemin koşulları değiştikçe ve farklı edebiyat türlerini tanıdıkça
3. Olası Cevap: Ziya Paşa’nın divan ve halk şiirine yönelik bakışı değişmiş olabilir.
Öncelikle türüne ve yazarına bakarım, ayrıca bu kitabı okumuş 5. Metnin konusu, Tanzimat Dönemi’nde ortaya çıkan atmosfer
başka kişilerin görüşleri ve önerilerini dikkate alırım. ve bunun aydınlara etkisidir. Amacı ise Tanzimat Dönemi’nde
aydınların toplumsal meselelere ve edebiyata bakışlarını tartış-
4. Olası Cevap: mak, farklı açılardan bu özgün dönemi değerlendirmektir. Konu,
Reklamlarla duyurulan ve kampanyalarla çoksatar olarak ifade vermek istediği mesaj gözetilerek belli bir amaç doğrultusunda
edilen kitaplar her zaman ilgimi çekmez. Yani bir kitabın çoksa- yazılmıştır.
tar olması onun her zaman iyi bir edebiyat eseri olduğu anlamı-
na gelmez bana göre. Onun için kendim araştırma yapmayı ve Etkinlik No.: 7
okuyanların görüşlerini değerlendirmeyi daha çok tercih ederim.
5. Olası Cevap: 1. Olası Cevaplar:
Nitelikli tartışmanın geliştirici olduğunu düşünüyorum. Bir ko- Evet, yansıtır. Edebiyat eserleri; içinden çıktığı toplumların değer-
nuyu farklı boyutlarıyla ve farklı bakış açılarına göre tartışmak lerini, inançlarını, gündelik yaşantılarını, gelenek ve görenekleri-
bizleri geliştirir, derinlemesine düşünmemizi sağlar. ni, dillerini, kültürlerini yansıtır.
Hayır, her edebiyat eserinin toplumu yansıtması gerekmez. Bazı
Etkinlik No.: 5 edebiyat eserleri tamamen kişinin öznelliğini, iç dünyasını anla-
tabilir.
1. Geçmişiyle kurduğu ilişkiden yaşadıklarına, tarihindeki kahra-
manlıklardan gelecek beklentilerine, âdetlerden gelenek görenek- 2. Edebiyatta bireysel yansıtma vardır; sosyoloji ise anlama, algıla-
lere, ortak değerlerden ortak hayallere kadar milletin yaşantısının ma, çözüm önerileri getirme amacı taşır. Edebiyat karakter ya-
bütününü edebî eserlerde bulabildiğimizden edebiyat “bir ulusun ratırken gözlem ve çözümleme yapar, çözüm üretmez. Edebiyat
günlüğü” gibidir. estetik bir dille ve kurgusal bir şekilde metni yaratır, sosyoloji ise
2. Edebiyat eserleri anlattıklarıyla o toplumdaki insanları anlatır- bilimsel dil ve terimsel anlatım kullanır. Edebiyat eseri güzel söz
söyleme üzerine kurulmuştur, sosyoloji ise toplumsal sorunları
ken bir yandan da o insanlara model olarak onların kimliklerini analiz etmeye ve çözümlemeye yönelik bir bilimsel disiplindir.
oluşturmalarına yardımcı olur. Anlatılan hikâyeleri bizzat kendi

750