Page 753 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
3. Metin, bir edebî metnin toplumu hangi açılardan yansıttığı konu- Etkinlik No.: 9
sunda yazılmıştır. Edebiyat ve sosyoloji ilişkisi hakkında bilgi veren
öğretici bir metindir. Bu metnin hedef kitlesi; edebiyatla ilgilenen, 1. 1. metnin ana düşüncesi:
edebiyat ve toplum arasındaki bağı merak eden, bu alana meraklı Olası Cevap:
kişiler, akademik çalışma yapanlar ve 10. sınıf öğrencileridir.
Yazarın bu metni yazmadaki amacını tespit etmeye çalıştım. Me-
4. Özellikle savaş koşullarını doğru ve tarihsel gerçeklere uygun bir tin içindeki yardımcı düşüncelerin hangi düşünceyi desteklemek
biçimde yansıtmış mı diye dikkat ederim. Ayrıca o yılların An- için oluşturulduğunu buldum.
kara şehrinin insanlarının yaşayışı, binaların ve kentin durumu, 2. Birinci yardımcı düşünce: Destan, efsane, kahramanlık türküleri
inançları, değerleri, savaş yıllarında yaşanan zorluklar, insanların gibi epik şiir türleri tarihle yakından ilişkilidir.
yeme içmelerinden kıyafetlerine kadar dönemin atmosferini bel-
ge niteliğinde anlatmasını beklerim. İkinci yardımcı düşünce: Sözlü ürünler tarih kitaplarında yer al-
malıdır.
5. Kurgusal metinlerden metnin anlattığı döneme ilişkin giyim
kuşamdan yeme içme alışkanlıklarına, eğlence anlayışından de- Üçüncü yardımcı düşünce: Araştırmacılar, sözlü ürünlerin öğ-
ğerlere, siyasi görüşlerden kültüre kadar pek çok şeyi öğrenme retmenin ders anlatmasına yardımcı olacağını savunmaktadırlar.
imkânımız vardır. 3. Oğuz Kağan dönemindeki olaylardan bahsettiği için Oğuz Ka-
ğan’ın yaptıkları ve Türk boyunun yaşantısına kaynak olabilir.
Etkinlik No.: 8
4. Olası Cevap:
1. Olası Cevap: Metnin tamamının gerçek olduğunu söylemek zor. Aslanın kü-
Ana dilimiz kendimizi ifade etmede birincil önemdedir. Dilimi- çük bir bebeği büyütmesi, çocuğun kendisini aslan zannetmesi
zi gerçek anlamda öğrenmek, onu okuyup yazarak ve yansıtarak ve Dede Korkut’un bir nasihatiyle normale dönmesi masallardaki
olur. Başka dilleri öğrenerek başka dillerin kelimelerini ve kural- olaylara daha çok benziyor.
larını uygulamaya çalışmak, dilimizin güzelliğini ve derinliğini
bozar, özenti ve anlaşılmaz bir hâle sokarız dili. Kendi aramızda Etkinlik No.: 10
da dilimizi anlamamaya, konuştuklarımıza yabancılaşmaya baş-
larız. Dilimizi kullanırken başka dillere özenmemek, bol bol kitap 1. Olası Cevap:
okuyarak ifade olanaklarımızı geliştirmek, yabancı sözcüklerin Ömer Seyfettin, Türk edebiyatının önemli hikâyecilerinden bi-
yerine Türkçe karşılıklarını kullanmaya dikkat etmek gibi hassa- ridir. Yazdığı hikâyelerde genellikle Osmanlı’nın parlak dönem-
siyetler geliştirerek dilimizi sevdiğimizi göstermiş oluruz. lerinden bahseder. Bu hikâyelerde kazanılan savaştan çok vatan
2. Divan ve halk şiirindeki dil farklıdır. Divan edebiyatı, Farsça sevgisi, Türk’ün zekâsı, dayanıklılığı ve erdemi üzerinde durur.
ve Arapça sözcük ve tamlamaların çokça kullanıldığı Osmanlı Bir askerin ya da komutanın özelliklerini ön plana çıkarır. Ola-
yın içinde Padişah ikinci planda kalır. İşte bu, tarihin edebiyata
Türkçesi ile yazılan bir dildi. Bugün Türkçe sadeleşmiş ve divan
şiirlerinin dilini bugünden anlamak zorlaşmıştır. Divan ve halk dönüşmüş şeklidir.
edebiyatının dil farklılığının nedenleri, dayandıkları toplumsal 2. Olası Cevap:
kesimlerin farklı olmasıdır. Divan edebiyatı saray çevresine ve Tarih bilimi için ana düşünce: Osmanlı İmparatorluğu’nun kuru-
Arapça, Farsça bilen kişilere hitap ederken halk edebiyatı taşrada cusu Osman Bey’dir.
halkın içinden çıkmıştır.
Edebiyat bilimi için ana düşünce: Osman Bey, eşi Mal (Malhun)
3. Dilimizi başka diller karşısında korumak için öncelikle dilimizde Hatun’u ve oğlu Orhan’ı çok sever, onlara olan sevgisini her za-
yazılan eserleri okumalı, kendi dil dünyamızı zenginleştirmeliyiz. man belli ederdi.
Ayrıca farklı dillerden kelime alırken öncelikle dilimizdeki karşı-
lıkları ile sözcükler oluşturmaya çalışmalı; olabildiğince Türkçe 3. Metin Tarih/
kavramlar, terimler ve kelimeler kullanmalıyız. Parçaları Edebiyat Nedeni
4. Fuzûlî, Nedim ve Bâkî gibi şairler bugün yaşamakta ve değerlerini Ayrıntılara girilmiş, etraftaki olup
korumaktadırlar çünkü dilleri çok canlı, tazedir. Bunun nedeni 1 Edebiyat bitenler anlatılmış. Kesin tarih ve
ise dillerine hâkim olmaları, Türkçeyi çok sevmeleri ve dilin ince- sonuçlar yer almadığı için edebiyattır.
liklerini bilerek şiirlerinde buna uygun kullanmalarıdır.
5. Bir dile hâkim olmak, yeni bir dil öğrenmek açısından avantaj- 2 Tarih Kesin tarih ve rakamlar verildiği ve
yorumlardan kaçınıldığı için tarihtir.
lar sunar. Ana dilimizi iyi öğrenmek, Türkçe yazılmış eserleri
okumakla olur. Okuyan insan diline sahip çıkar ve kendini ifade Kesin tarih ve rakamlar verildiği ve
etmede başarılı olur. Kendi dilini iyi bilen biri, başka dilleri öğ- 3 Tarih yorumlardan kaçınıldığı için tarihtir.
renme konusunda da avantajlı olacaktır.
Ayrıntılara girilmiş, etraftaki olup
6. Olası Cevaplar: 4 Edebiyat bitenler anlatılmış. Kesin tarih ve
Evet, başarılı. Türk şiirinin bütünlüklü ve ayrım yapılmaksızın sonuçlar yer almadığı için edebiyattır.
okunmasının gerekliliği konusunda yazılmış bir metindir. Amacı, Ayrıntılara girilmiş, etraftaki olup
şiirimizi ve dilimizi sevdirmek için izlenecek yolu sezdirmektir. 5 Edebiyat bitenler anlatılmış. Kesin tarih ve
Hedef kitle ise gençler ve edebiyatseverlerdir. Metin, konusunu sonuçlar yer almadığı için edebiyattır.
ve amacını hedef kitleye ulaştırmada başarılıdır çünkü içtenlik-
li ve örneklere dayalı bir anlatımla gerekçelerini açık bir şekilde Ayrıntılara girilmiş, etraftaki olup
aktarabilmiş ve herkesin okuyup ikna olacağı bir metin ortaya 6 Edebiyat bitenler anlatılmış. Kesin tarih ve
çıkmıştır. sonuçlar yer almadığı için edebiyattır.
Hayır, başarısız. Metnin hitap alanı kısıtlıdır. Edebiyat tartışma- Kesin tarih ve rakamlar verildiği ve
larından hoşlanmayan ve edebiyat birikimi olmayan kişilerin il- 7 Tarih yorumlardan kaçınıldığı için tarihtir.
gisini çekmeyebilir.

751