Page 758 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
3. Olası Cevap: yapısı ve siyasi yapı var. Tunyukuk, bu gücünü kullanarak hakanın
Edebiyat-tarih ilişkisinde bana göre yazarın bakış açısının metne üzerinde etkili olabiliyor.
katkısı vardır. Uygun bir bakış açısıyla metin oluşturmak metnin 2. Yönerge
amacı için önemlidir. Örneğin, tarihî bir roman yazarken konuyu
ve olayları etkili şekilde aktaracak doğru ve uygun anlatıcı eserin 4. 10. Yıl Nutku’nda Atatürk “biz” dilini kullanmış. Sorunları kendi-
başarısını artırır. sinin çözdüğünü söylemiyor. Sorunları milleti ile beraber çözdü-
ğünü söylüyor. Hatta sorunların çözümünde Türk milletini daha
Etkinlik No.: 28
da öne çıkarıyor. Kendisini, sorunların tek çözümü, kahramanı
1. Bu dönemde hem din dışında hem de dinî konularda eserler ve- olarak göstermiyor.
rilmiştir. Türklerin göçebe hayatı, edebiyatı da etkilemiştir. Ko- 5. Metinde toplumun karşılaştırdığı sorunların toplumla beraber
şuklarda ve sagularda, Türklerin doğa ile iç içe olan yaşayışlarının çözüldüğü, milleti öne çıkaran bir siyasi anlayış var.
özellikleri görülmektedir. Ayrıca koşuk ve saguların besteli söy-
lenmesinden, şiir ve musikinin iç içe geçtiğini anlıyoruz. Soyut 6. Her iki metindeki en önemli farklılık, “biz” ve “ben” diline yan-
düşünce tarzı bu dönemde yoktur, betimlemeler somut bir dille sıyan anlayıştır. Tunyukuk Yazıtı’nda tek adama dayanan, fiziksel
yapılmıştır. gücün egemen olduğu bir siyasi anlayış vardır. Sorunları çözmek,
o kişinin becerisine ve zekâsına bağlıdır. Onun başarılı olması an-
2. a) Her ikisi de yazıldıkları dönemdeki toplumun dinî inanışı hak- lıktır, başarı kesin değildir, sürekli de olamaz.
kında fikir vermektedir. Her iki ilahi de halk diliyle yazılmış,
anlaşılır bir anlatıma sahiptir. Nazım birimi olarak dörtlük 10. Yıl Nutku’nda ise millete dayanan, sorunları milletin çözdüğü
kullanılmıştır. İşlenen tema Allah sevgisidir. bir siyasi anlayış vardır. Sorunlar ancak milletin ortak aklı, birliği
ve dayanışması ile çözülür. Böylece başarı kalıcı olur, bireyin yap-
b) Olası Cevap: tığı hatalardan en az etkilenir.
Hangi inanç ya da dönem olursa olsun din, düşünüş hayatına Tunyukuk’la Mustafa Kemal Atatürk’ün düşünce farklılıkları da
etki ettiği için edebî eserlere de yansımıştır. metne yansımış. Tunyukuk kendini halkın üzerinde görürken
3. Olası Cevap: Atatürk kendisini halkı ile bütünleşmiş görüyor.
Tasavvuf edebiyatında, amacın aslında sanat yapma değil de dinî Etkinlik No.: 31
düşünceleri yayma olduğunu net bir şekilde görebiliriz. Şiirlerde
dinî konular işlenmiştir. Şiirler, genellikle halkın anlayabileceği 1. Yazara göre Göktürk alfabesi, Göktürklerin kendi dillerine uyum
bir Türkçe ile yazılmıştır. Kullanılan nazım türleri edebiyatımıza sağlamak için 400 yıllık bir olgunlaşma devresi geçirmiş ve bu
zenginlik katmıştır. süre zarfında kendi millî benliğini bulmuş bir yazı dilidir. Alfabe
başka devletlerden alınmış olsa bile Türk kültürünün ögeleriyle
Etkinlik No.: 29 zenginleşmiş ve kullanılan harflere karşılık gelecek şekilde geliş-
1. Olası Cevap: tirilmiştir. Bu yazı dilinin yok olması Türkler arasındaki birliği
de yok etmiştir. Yazar bu nedenlerle Uygur yazısına geçilmesini
Faydalanabilir. Çünkü din, edebiyatı bir araç olarak kullanır. Dinî uygun bulmamaktadır.
duygu ve düşünceler estetik söylemlerle ilgi çekici hâle gelir. Yine Olası Cevaplar:
bu duygu ve düşünceler, öğretiler basılı eserler aracılığıyla geniş
kitlelere ulaşır. Hayır, katılmıyorum. Sonuçta Göktürk alfabesi de yabancı bir
alfabeymiş.
2. Birçok teorisyen edebiyatı, toplumun yansıması olarak düşünmüş Evet, katılıyorum. Çünkü Göktürkler bu alfabe üzerinde birçok
ve toplumun ifadesi olarak değerlendirmiştir. Nasıl ki bir edebî değişiklik yaparak onu millîleştirmeyi başarmış ve kendi alfabele-
eserden o dönemdeki insanların yaşayışlarını anlayabiliyorsak ri hâline getirmişlerdir.
dine bakış açısını da anlayabiliriz.
2. Olası Cevaplar:
3. a) Oğuzların Müslümanlığa gönülden bağlı olduklarını, abdest alıp Evet, isterdim. Yüzyıllar önce yazılmış metinleri çeviri yapmadan
namaz kıldıklarını, mutaassıp olmayıp ibadeti gönül hoşluğuy- okumak geçmişle daha iyi bağ kurmamıza yardımcı olurdu.
la yaptıklarını buna rağmen bazılarının dinî bilgisinin zayıf ol-
duğunu, şamanlık törelerinin de unutulmadığını söyleyebiliriz. Hayır, istemezdim. Alfabemiz değişmemiş olsaydı gelişmiş mil-
letler seviyesine ulaşamazdık.
b) Deli Dumrul’un söylediklerinden; Allah’ı bilmesine rağmen
İslam dininin kurallarını tam olarak bilmediğini, Azrail ile 3. Olası Cevaplar:
savaşabileceğini, mücadele edebileceğini düşündüğünü, Allah Hayır. Çünkü diğer alfabelerdeki harfler alındığı gibi kullanılma-
inancını kavramış fakat Müslümanlığın ilkelerini tam olarak ya devam edilmiş herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir.
kavrayamadığını çıkarırız. Yani toplumun yaşayışının, dinî dü- Evet. Küçük de olsa diğer alfabeleri de millîleştirdiklerini düşü-
şünüşünün edebî eserlerine tamamen yansıdığını söyleyebiliriz.
nüyorum.
Etkinlik No.: 30 4. Olası Cevaplar:
1. Yönerge Evet. Bugün Göktürk, Uygur ya da Arap alfabesiyle yazılmış me-
tinleri okuyamıyorsak o insanların düşüncelerini de tam anlaya-
1. Metinde sorunları çözen kişi Tunyukuk’tur. Tunyukuk, sorunları mıyor, onlar gibi hayata bakamıyoruz demektir.
zekâsı ile fiziksel güce dayanarak çözmüştür. Hayır. Alfabeler sadece seslerin karşılığı olan işaretlerden oluşur.
2. Metinde hakanın yönetimine dayalı bir siyasi anlayış vardır. Bu Önemli olan o harfler değil, anlatılmak ya da aktarılmak istenendir.
siyasi düzende öne çıkan fiziki güçtür. Sorunlar savaşla çözülür.
Etkinlik No.: 32
3. Halkın bağımsızlığı ya da bağımlı olması hakanına bağlıdır. Halk 1.
ancak o varsa güçlü ve bağımsız olabilir. Halk kendine hakan bu- Olası Cevaplar:
lamayınca Çin’e bağımlı olurmuş. Fiziksel güce dayalı bir toplum Yeterli bulmuyorum. Kelimelerin Türkçe karşılıkları bulunabilir-

756