Page 759 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
di. Bunun yerine kelimeyi almaları uygun değil. ları gözlemci bir bakış açısıyla ele almış bir romandır. Yazar, Millî
Yeterli buluyorum. Siz de ülkenize sonradan girmiş bir aletin is- Mücadele’nin o zaman küçük bir kasabadan görünüşü üzerinde
mini ya da kavramı almak zorundasınız. yoğunlaşıyor ve toplumun her kesimine yer vererek o yıllarda-
ki yaşamı geniş bir yelpaze içinde sunuyor. Aynı zamanda insan
2. Olası Cevaplar: gerçeğini dramatik yapı çerçevesinde anlatmış. Daha çok, tarihin
Normal karşılıyorum. Dil bir milletin kimlerle alışveriş içinde anlatmadığı sıradan kişi ve olaylarla bunların bıraktığı izleri ayrın-
olduğunu gösteren bir unsurdur. Bir dile bakarak o dili konuşan tılarıyla anlatmış. Bu tür metinlerde yazarın metne kendi hayatın-
milletin geçmişi hakkında bilgi sahibi olabiliriz. dan bir şeyler katması olası bir durumdur. İkinci metne baktığı-
İyi karşılamıyorum. Bazı Avrupa ülkeleri girdikleri ülkelerde ta- mızda milletimizin geçmişte karşı karşıya kaldığı önemli bir olayı,
ayrıntısına girmeden konu edinmiş. Bunu yaparken de kaynaklara
mamen kendi dillerini konuştururken bizim dilimize orada ko-
nuşulan dilin kelimelerini almamız uygun değil. başvurmuş.
3. Olası Cevap: 2. Tarihî bir olayı edebî metne konu etmek için sadece kahraman
isimleri ve olayların kronolojisini bilmek ve vermek yetmez.
Günümüzde de dilimize yabancı kelimeler girmektedir. Bu keli- Nitekim 1. metnin yazarı tarih ve kronoloji bilgisinin yanı sıra
meler dilimize daha çok teknolojinin gelişmesi, küreselleşme ve olayın vuku bulduğu mekânın coğrafi özelliklerini, dönemin sos-
iletişimin daha rahat olması nedeniyle girmektedir. Yazar da yeni yal, kültürel değerlerini de kurmaca bir yapıda ve edebî bir dille
alet isimlerinin, farklı hayvan isimlerinin, ilmî ve felsefi terimle- yansıtmıştır.
rin dilimize girme sebebini dilimizde onları karşılayacak kelime-
lerin olmamasına bağlamaktadır. 3. Tarih ile ilgili olsun ya da olmasın her yazarın içinde bulunduğu
topluma karşı sorumlulukları vardır. Yazar, burada Türk tarihinin
4. Olası Cevaplar: önemli anlarını okuyucuya edebî bir dille anlatmayı amaçlamış
Evet, böyle giderse yakında dilimiz tamamen yabancı kelimeler- olabilir. Edebiyat yoluyla tarihî bilgi birikimine sahip bireylerden
den oluşan bir dil hâline gelecek. oluşan bir toplum inşa etme çabası en önemli amaç olabilir.
Hayır, çünkü kelimeleri biz Türkçeleştirerek kullanıyoruz. Bazı
kelimeler evrensel hâle geliyor, sadece bizim dilimizde değil bir- Etkinlik No.: 35
çok dilde de aynı şekilde kullanılıyor. 1. Bir şiirin söyleyeninin unutulmasına rağmen şiirin günümüze
kadar gelebilmesinde pek çok faktör olabilir. İlk akla geleni de o
Etkinlik No.: 33
şiirin toplum tarafından çok beğenilmesi ve akılda kalıcılık yönü
1. Metnin ana düşüncesi: İslamiyet etkisine giren her milletin edebi- olabilir. Toplum yaşayışını olduğu gibi yansıtıyorsa halk şiirde
yatı İslam edebiyatından etkilenmiştir. kendini görüyorsa burada şairin pek bir önemi kalmaz. Bunun
Olası Cevaplar: dışında şiirin asıl söyleyeninin yaşadığı dönemde toplumda çok
sevilmesi, bunun sonucunda da ona ait şiirlerin toplum tarafın-
Evet, deliller beni ikna etti çünkü İslamiyet sadece Türk edebi- dan değer görmesi de başka bir sebep olabilir.
yatını değil, ilk Müslüman olan Arapların edebiyatını hatta Hint 2.
edebiyatını bile etkilemiş. Baki tarafından yazılan şiirin dilinin daha ağır olmasında Ba-
ki’nin bireysel tutumundan çok onun içinde yer aldığı şiir gele-
İkna etmedi: İslam edebiyatına tabi olmadan da edebiyatımızın neğinin etkisi vardır. Divan şiiri geleneğini incelediğimizde şiir
gelişebileceğini düşünüyorum. dilinin Arapça ve Farsça etkisinde olduğunu görürüz. Ayrıca
2. Olası Cevaplar: divan şiirinde söyleyiş hünerinin ön planda tutulması da bu şiir
İslam dininin özelliklerini anlatan edebiyat olabilir. Allah sevgisi, geleneğinin vazgeçilmez unsurlarındandır.
peygamber sevgisi, din büyüklerine olan sevgi, ayetler, hadisler 3. Bu üç şiire baktığımızda kültürel değişimin izlerini doğrudan ya
aklıma geliyor. da dolaylı olarak görmekteyiz. İlk şiir İslamiyet öncesi sözlü dö-
İslamiyet’in yasakları ve serbestlikleri etrafında oluşmuş bir ede- nem ürünüdür. O dönemde Türk toplumu, göçebe bir hayat sürüp
biyat aklıma geliyor. doğayla iç içeydi. Şiirde de mevsimlerin değişimi anlatılmıştır.
İslamiyet etkisine girmiş ülkelerin işledikleri konuların (Leyla ve İkinci şiirde divan şiirinin özelliklerini görmekteyiz. Türklerin
Mecnun, Yusuf ve Züleyha vb.) aynısını işleyen edebiyat aklıma İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte Araplarla ve İranlılarla kül-
geliyor. türel etkileşime girdiği bilinmektedir. Bu kültürel etkileşim aynı
3. Olası Cevaplar: zamanda dili de etkilemiştir. Bu etkiler, divan şairlerinde kendini
açık bir şekilde göstermiştir.
Evet, düşünüyorum. Önemli gün ve gecelerde okunan mevlit ve ila- Üçüncü şiirde şair, şekil olarak sözlü dönem özelliklerini yansıtan
hilerin bu etki altında söylendiğini düşünüyorum. Günümüzde de bir şiir yazmış olsa da içerik olarak modern hayatın getirdiği kor-
peygambere ve Allah’a olan sevgisini dile getiren şiirler yazılmakta. ku, yalnızlık, belirsizlik gibi temaları işlemiştir.
Hayır, düşünmüyorum. Günümüz edebiyatçıları daha modern
konuları dile getirmekteler. Macera, ütopyalar, bilim kurgu vb. Etkinlik No.: 36
4. Olası Cevaplar: 1. Manzumede başların rükûnun dışında eğilmeyeceği ifadesi İslam
Aynı etkiyi yaptığını düşünüyorum çünkü İslam medeniyetiyle dini ile alakalıdır. Türk askerinin şehitlik inancı gereği kanını
ilgili şekil ve türlerin yerini Batı’dan gelen şekil ve türler almıştır. feda ettiği, bunun da Tevhîd’i yani İslam dinindeki birlik inancı-
nı sürdürmesi için yapıldığı gibi dinî inanca yönelik birçok dize
Aynı etkiyi yaptığını düşünmüyorum çünkü İslam dini; dinimizi, görebiliriz.
siyasi ve sosyal yaşantımızı, kültürümüzü ve edebiyatımızı etkile-
miştir. Batı’dan siyasi, sosyal, kültürel ve edebî alanda etkilensek 2. Çanakkale Savaşı’nda mücadele edenler içinde henüz çocuk de-
de dinimizi kaybetmedik. Bu etkilenme onun için İslam medeni- necek yaşta askerler vardı. Bunların her biri birer Âsım’dır. Şair,
yetinin etkisiyle aynı değildir. bunları alınları tertemiz gençler olarak nitelemiş ve güneşe ben-
zetmiştir. Şaire göre de bu gençler ülkenin geleceği, ışığıdır. Hilal
Etkinlik No.: 34 ise hem bayrağı hem de İslam dinini ifade etmektedir.
1. İlk metin, Kurtuluş Savaşı zamanında Akşehir’de yaşanan olay- 3. Manzumede şair, tarihî gerçekleri sadece Türk tarihi ile sınırlama-

757