Page 764 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
gelişme hızı o kadar artar, toplumlar o derece ilerler. daha etkili, gerçekçi ve inandırıcı hâle getirmektedir. Olayların
Hayır, yoktur çünkü insanların çatışması toplumlarda sıkıntılar, geçtiği yerlerin günümüzde bambaşka bir görünüme sahip olması
sorunlar yaratabilir. Hatta tartışmasını bilmeyen, eğitim düzeyi ve günümüzde savaşın olmaması buralarda yaşayan kişilerin de
düşük toplumlarda durum şiddete kadar gider. İlerleme, tartış- metinde anlatıldığı gibi savunmasız, çaresiz ve kimsesiz kalma-
malarla değil bilimsel çalışmalarla olur. malarını sağlamıştır. Dolayısıyla metinde anlatılan olayların et-
5. Eğitimin tartışmalarda ve çatışmalarda çok büyük önemi vardır. kileyiciliği yaşanan olaylarla birlikte zaman, mekân ve kişilerin
içinde bulundukları durumdan kaynaklanmaktadır.
Eğitimli insan, her zaman karşısındaki insana saygı gösterir; şid-
det kullanmaktan kaçınır, argo kelimeleri kullanmaz. Çatışmala- Etkinlik No.: 54
rı ya da tartışmaları aklıyla, bilgisiyle, görgüsüyle ve terbiyesiyle
çözmek için çaba harcar ve çözer. O yüzden eğitim, her insan 1. Çünkü zorda kalana, dara düşene yardımcı olmak kültürümüz-
için gerekli ve şarttır. deki dayanışmanın en güzel örneklerindendir. Almaktan çok
vermek, konukseverlik, iyilikseverlik kültürümüzün önemli
Etkinlik No.: 52 özelliklerindendir. Hikâyede ise yaşanan tüm olaylar bu gele-
neğin uygulanması ile ortaya çıkmıştır. Yani hasta olan yolcu,
1. a) Arslan Bey, zekasını yerinde ve zamanın da kullanarak hiç misafir edilmiş ve neticede vefat etmiştir. Bu gelenek olmasaydı
zorluk çekmeden başarıya ulaşmıştır. hikâyedeki olaylar hatta böyle bir hikâye bile olmayacaktı.
b) Planlı olmak, alınan bir kararın sorumluluğunu taşımak, 2. Evet, değişiklik olurdu. Köylüler, gelen insanları örnek alırlar
farklı bir bakış açısına sahip olmak ve farklı olma cesareti dolayısıyla bakış açısı genişler, kendilerini yetiştirmek için çaba
göstermek, sözünde durmak, hızlı karar almak ve harekete gösterirlerdi. Eğitimli insanlar oldukları için de kadıya danış-
geçmek çözüm odaklı bir insan olmak için gereken özellik- ma gereği duymazlardı ve bir şekilde soruna çözüm bulurlardı.
lerden bazılarıdır. Böylelikle hikâyenin olay örgüsü değişirdi.
c) Bu tarz insanların olduğu toplum, çözümün üretildiği ve ge- Hayır, değişiklik olmazdı. Köylüler “Bizi ilgilendirmiyor, kadı il-
lişmelerin artarak devam ettiği bir toplum olur. gilensin.” diyerek sorumluluktan kaçardı. Böylelikle hikâye aynı
2. Kumandana verilen cevap; hilenin de meşruluğunu harp sanatı- olay örgüsüyle karşımıza çıkardı.
nın kendisinden değil, düşmanın korkaklığından aldığını belirtir. 3. Vakfedilen yere kütüphane yaptırırdım. Bu kütüphane son de-
3. Korkak davranmak pişman olunabilecek hatalara yol açar. Piş- rece modern olurdu. İnsanların her konuda yazılan bu kitaplara
manlık ve utanç duygusu hisserdim. kolaylıkla ulaşmalarını sağlardım. Gerekirse kitaba ihtiyacı olan
kimselere bu kitapları posta yoluyla da gönderirdim. Bunun se-
bebi ise insanların kitaba ulaşarak doğru bilgiye kavuşmalarını
Etkinlik No.: 53
sağlamak, cehalet denen karanlığa bir mum yakarak insanların
aydınlıkla buluşmalarında bir nebze de olsa pay sahibi olmaktır.
1. Olası Cevaplar
Çocukluğumda mayıs aylarında babaannemin evinde çilek re- Farklı olarak bir yetiştirme yurdu açar, burada bakıma muhtaç,
öksüz ve yetim çocukların kalmalarını sağlardım. Çünkü aileleri-
çeli kokusu her yeri kaplar, ağabeyim ve beni bu koku içine çek- ni kaybeden çocukların sayısı bir hayli çoktur. Aynı zamanda on-
tikçe çekerdi. Babaannem, her zaman alışveriş yaptığı manava ların eğitim hayatına da elimden geldiğince katkıda bulunurdum.
gidip çokça çilek alır, yaşına rağmen hiç yorulmadan bir kıs-
mını bize vereceği bu reçelleri sevgiyle kaynatırdı. Yıllar geçti. 4. a) Hüsmen Hoca, ölen yolcunun kim olduğunu çevreden sorup
Şimdi ne zaman bir sokaktan, bir apartmanın yanından geçer- soruşturdu. Onun akrabalarına ulaşmaya çalışıyordu. Buldu
ken çilek reçeli kokusu alsam aklıma babaannem, babaannemin da. Uzak köylerden birinde onu tanıyan biri çıktı. Yolcu, tek
bize olan sevgisi, bizim için yaptıkları ve bir kış boyunca afiyetle yaşayan bir insanmış. Yalnız uzaktan bir akrabası varmış. O
yediğimiz reçelleri gelir. da yan köyde oturan babasının bir akrabasıymış. Bunu du-
2. Olası Cevaplar yan Hüsmen Hoca yolcunun bu uzaktan akrabasının köyüne
doğru yola çıktı. Yanında yolcudan kalan boz eşek ve 8 altın
Yolumuz yıllar sonra tekrar o köye düştü, gördüklerim karşısın- lirasıyla gönlüne adeta bir ferahlık gelmişti.
da gözlerime inanamadım. Bizim gördüğümüz harabe köy ta- b) Hüsmen Hoca, boz eşek ve 8 altın lirayı kadıya bırakarak
mamen gitmiş, yerine bütün güzellikleriyle bir köy yeniden inşa köyüne döndü. Gönlü rahattı çünkü kadı dürüst ve sözüne
edilmişti. İlk işim köyün muhtarını bulup yıllar önce gördüğüm güvenilen biriydi. Yolcunun bu isteğini mutlaka bir şekilde
ihtiyar adam ve torunlarını sormak oldu. İhtiyar adam birkaç yıl yerine getirirdi.
sonra ölmüştü. Abla, köyün bir delikanlısı ile evlenmiş ve çoluk
çocuğa karışmıştı. Küçük çocuğa gelince onun da yatılı öğret- Etkinlik No.: 55
men okulunda okuyarak öğretmen olduğunu, Anadolu’nun de-
ğişik yerlerinde öğretmenlik yaptığını öğrendim. Ülkenin gele- 1. Sıtkı Efendi’nin eve dönerken saldırıya uğrayan birini görmesi,
ceğiyle ilgili içim umut ve sevinçle doldu. ona yardıma koşması ama yardımına koştuğu kişinin kendinden
3. Olası Cevaplar kaçması, buna şaşıran Sıtkı Efendi’nin adamı yakalayıp bunun
sebebini öğrenme çabası ve sonrasında yaşadığı hayal kırıklığı
Tokat yöresine ait Hey On Beşli adlı türkü, Halide Edib Adı- olay örgüsünü belirler. Sonuç hayal kırıklığı sebep ise insani duy-
var’ın Himmet Çocuk ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun On gularla yardım etme çabasıdır.
Dört Yaşında Bir Adam adlı hikâyeleri, Falih Rıfkı Atay’ın, Salih 2.
Bozok’un Atatürk ve Kurtuluş Savaşı ile ilgili bazı anıları çocuk Diyaloglara başvurmak anlatmaya bağlı metinlerde sıkça baş-
kahramanlar etrafında kurgulanan eserlerden sadece birkaçıdır. vurulan bir tekniktir. Yazar sözü kahramanlara bırakarak onları
canlandırır, bu da anlatımı ilgi çekici hâle getirir. Böylece okur
4. Zaman: Kurtuluş Savaşı yılları (sonbahar mevsimi) sadece okur olmaktan çıkar ve olayı izlercesine olayın içine da-
Mekân: Yanmış yıkılmış bir Anadolu köyü hil olur. Olayın akışı yaşamdan bir anmış gibi karşımıza çıkar.
Kişiler: Küçük çocuk, abla ve ihtiyar 3. Kurmaca bir metindir ama metinde yaşananlar her an yaşanabile-
Okuduğumuz metni oluşturan bu unsurlar metinde anlatılanları cek kadar da gerçekçidir. Saldırıya uğrayan ve ona yardıma koşan
biri, bu bizim kültürümüzün kaybolmayan güzel bir tarafıdır.

762