Page 769 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
taşlara çarpıyor; kulakları sabunlanmış bir adamın duydu- mahallenin yaşlı dede ve ninelerini ziyarete gittikleri rengârenk
ğu uzak, fakat korkulu bir uğultu üzerinden yuvarlanan bir şeker ve güllü lokumlar almak için birbirleriyle yarıştıkları o gün-
bakır tas gibi uzaklara koşuyordu. ler… Çeşit çeşit tatlıların, limonataların, tatlı ve tuzlu kömbelerin
• “yalnız yüksek kavakların dumanlı tepelerinde yapraklar hazırlandığı evler… Bu evlere yapılan ziyaretler…
birer renkli fener gibi bir müddet aydınlık kalırdı. Sonra 3. Yazar metinde gerçekçiliği sağlamak, doğallık oluşturmak ve
onlar da söner; bu dar, rutubetli yer bir hamam gibi en halk kültürünü gelecek kuşaklara aktarmak için argo sözcükle-
ufak sadayı genişleten, büyülten bir kabiliyetle sabaha re ve halk söyleyişlerine yer vermiştir. Doğallık ve gerçekçilik
kadar yatağından taşan derenin şakırtısını dinlerdi.” katmıştır.
Tekrar ifadeleri: 4. Betimlemede olduğu gibi benzetmede de amaç sunulan nesne-
• “Komşu çiftliklere kafile kafile orakçılar gidiyor.” nin zihinde ayrtıntılı oluşmasını sağlamak, okuyucunun hayâl
• “… yeniden başlar gibi birbirlerine uzun uzun baktılar.” dünyasını genişletmektir.
5. Yazar “O kadar sıcak o kadar sıcaktı…” diyerek hem pekiştirmiş
b) Bu kullanımlarla anlatım kuvvetlendirilip metne anlam zen- hem de üç nokta koyarak okuyucunun hayal dünyasına bırak-
ginliği kazandırılmış, okuyucunun hayal gücü zenginleştiril- mış.
miş, metnin anlatımı güçlendirilmiştir.
Sıcak bir yaz günü… Nefes almak bile yük geliyor insana. Güne-
2. Bu metin öğretici bir metin olsaydı metinde bilgi verilirdi. Cüm- şin kavurucu etkisi alınlarda damlacıklara dönüşüyor. Çocuklar
lelerde nesnel ifadeler yer alır, söz sanatlarına, kelimelerin mecaz kavurucu sıcağı kanala atlayarak kendi yöntemleriyle gidermeye
ve soyut anlamlarına yer verilmezdi. çalışıyorlardı.
3. Yazacağım hikâyede cümleler açık, sade, anlaşılır olurdu. Hikâ- Etkinlik No.: 71
yede kurgulayacağım olayı öyküleyici anlatımla okuyucuya 1.
aktarırken okuyucunun hayal gücünü geliştirebileceği betimle- İnsan var oluşundan itibaren merak unsuruyla dünyayı keşfet-
yici anlatım biçimine uygun cümleler kullanırdım. meye başlar. Öğrenerek gelişme insanın kendisini gerçekleştir-
4. Olası cevaplar mesi adına vazgeçilmezdir. Eğitim, gelirin eşit dağılımı için de
bir fırsattır. Okul eğitimi, sosyal bir birey olmada, başkalarının
kişisel haklarına saygıyı kavramada ve bilimsel bilgiye ulaşma-
Yazarın Üslubu Sizin Üslubunuz da önemli bir basamaktır. Bilimsel bilginin kapılarını aralamak,
“Ha o mu? Kasabada kaldı, kötü- O, rahatsızlandığı için kasabada kaldı. dünyanın ve insanlığın geleceğine katkıda bulunmanın ilk adı-
ledi…” mıdır.
Sonra ayakta işsiz duran ihtiyar, Ayaktaki yaşlı adam, yaşlı kadına seslendi.
pek ihtiyar bir kadına haykırdı: 2. a) Akademik eğitim şansını bulamamış kimi büyüğümüz bu-
Keziban Nine, eşyaları eşeğin üstüne gün her bir gencin kolaylıkla ulaşabildiği, basit görünen
“Keziban Nine, çuvalları eşeğe koyup değirmene götür.
sırtla da değirmene çek götürü- Keziban Nine, çuvalları eşeğin sırtına koy bilimsel bilgilere sahip olamamıştır. Örneğin dünyanın yu-
ver!...” varlak olduğu, yeşil bitkilerin fotosentez yapabildiği, mad-
da hemen değirmene götür.
delerin atomlardan oluştuğu veya dünya tarihi gibi bilgilere
sahip olamayabilirler.
Etkinlik No.: 69
b) Akademik eğitim fırsatı bulamamış büyüklerimiz, nineleri-
1. Dua, beddua, kahramanlık ve ad koyma gibi özellikler tarihî bir miz, dedelerimiz, masal ve hikâye anlatıcısı olarak, saz çala-
değer olan Dede Korkut Hikâyeleri’nin genel olarak dil ve anla- rak, şiirler söyleyerek sözlü kültürün önemli taşıyıcılarıdır.
tım özellikleridir. Doğal olarak da tüm anlatım bunun üzerine 3. Elime yardımlaşmak adına bir fon verilseydi bu fonu her türlü
kurulmuş bu da üslubu ortaya çıkarmıştır. ihtiyaç sahibine -yoksullara, hastalara- mümkünse valilik onayı
2. Bu ifadeler anlatımı ilgi çekici, akıcı, duygusallığı yoğun, öznel ile ulaştırmak isterdim.
ve coşkun bir hâle sokmaktadır. Bunlar da üslubu belirleyen 4. Doğruluk, dürüstlük, farklı fikirlere ve inançlara saygı, çalışma
özelliklerdir. ve üretim, insan ve doğa sevgisi, yaşam boyu eğitim öncelikleri
3. Bunlar anlatımı coşku verici bir havaya ulaştırır. Dinî ve kah- arasında olmalı .
ramanlık duygularını öne çıkarıp anlatımı daha akıcı bir hâle Sevgi manevi bir ihtiyaçtır ve hem kendi hayatını hem de başka-
getirmiştir. larının hayatını olumlu şekilde yönlendirmesine katkıda bulu-
4. Olay günümüzde geçseydi eğer çocuğu olmayan ve bundan nacaktır. İnsanın dürüst davranması zaman içerisinde toplumda
mutsuz olan kişiler hastanelerde tedavi olurdu. Tabi kültürümü- sahip olacağı konumu belirler. Farklı fikirlere inançlara saygı ise
zün gereği olarak adak adamalar ve dualar da devam etmektedir. toplumsal barış için gereklidir. Ayrıca insanların farklılıklarını
Büyük çabalar sonucunda çocuk olursa zaman değişmiş olsa kabul etmek, çok yönlü düşünmenin de anahtarıdır. Ayrıca Ab-
da mutluluk aynıdır. Adakları varsa yerine getirir ve etrafa he- dullah insanın dünyada doğru amaçlar edinmesi gereken, çalışa-
diyeler verirler. Ad koyma geleneği günümüzde devam etmiyor rak, üreterek kendisine ve çevresine, zaman zaman tüm insanlığa
diyebiliriz ama yine de adağa göre isim koyma, büyüğün ismini katkı sağlayacak potansiyele sahip bir canlı olduğunu da bilerek
koyma ya da beklenti ve çabalarını karşılayan bir isim koyma üretmeli. Cömertliği ile insana şefkat gösteren doğaya, insanın
devam eden kültür ögelerimizdendir. da aynı şefkati göstermesi gerektiğini bilerek yaşam alanlarını
korumalı, zenginleştirmeli. Medrese eğitiminin tamamlanması-
Etkinlik No.: 70 nın ardından gelişimin sürekliliği adına yaşam boyu öğrenmeye
1. Hikâye tasvirle başlayabilir. Daha çok olayın geçtiği yeri anlat- de önem vermeli.
mak için giriş kısmında mekân tasvirleri yapılır. Bu yer, iç ya 5. Sanat insana etik değerleri kazandırır, bireyde değerler siste-
da dış mekân olabilir. Bu biçimdeki ayrıntılı mekân tasvirleri minin oluşmasını sağlar. İnsanlık tarihimizi bildirerek bize kim
okurun gözünde ortamın canlanmasını sağlayacağından inan- olduğumuzu, neye ve nasıl inandığımızı anlamamızda yardım-
dırıcılığı ve etkileyiciliği artırır. Anlatımı olumlu yönde etkiler. cı olur. Sanatın ruhlarımızı yaşamın karanlıklarından kurtarıp
bizi, hatalarımızı azalttığımız daha güzel bir yaşam için hazırla-
2. Nerde o eski bayramlar… Çocukların yeni kıyafetlerini giyerek dığı söylenebilir. Ayrıca sanat, bireylerin düş gücünü zenginleş-

767