Page 772 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
lar, toprağını havalandırır ve gün içerisinde mutlaka onlarla 4. Eserler yazarın yetiştiği iklimden -konu, dil, kişiler, zaman,
konuşurum. Yapraklarını temizler, onların yeterli derecede mekân bağlamında- bağımsız değildir. Bu ögelerin bir kısmı
güneş almasını sağlarım. veya hepsi yazarın sanatının pınarıdır, hamurudur. Yazar ese-
Ben örgü işi yapmaktan çok hoşlanırım. Beni rahatlatır. Üs- rini ortaya koyarken kişisel yetenekleri ve tercihleri doğrultu-
telik yaptığım şapka, atkı, eldiven gibi örgüleri sevdiklerime sunda bu ögeleri kullanır, şekillendirir.
armağan ederim. Çok şaşırırlar. Onların yüzündeki şaşkınlığı
görünce hem sevinir hem de kendimle gurur duyarım. Dep- Etkinlik No.: 81
remzedeler için ve ihtiyaç sahibi çocuklar için hazırlanan bir- 1.
kaç kampanyaya da ördüğüm şapka ve atkılardan yolladım. Eserlerinde yazarların kendilerinden izler bulmak mümkündür.
Ben ahşap boyama yaparım. Renklerle oynamak, objeleri bo- Ele aldığı karakterle ilgili benzer özellikler taşıdığı söylenebilir.
yamak, yeni bir ürün meydana getirmek çok hoşuma gider. Yazar bir şekilde yaşadığı ya da hissettiği noktaları yazıya döker.
Bunları sevdiklerime armağan ederim. 2. Yazarın ağzından anlatılması, başkahramanın adının hiç geçme-
2. Bu ifade, insanın sevdiği bir şeydeki güzelliği, ince ayrıntıları mesi hikâyedeki başkahramanın yazarın bizzat kendisi olduğu-
daha kolay fark edebildiğini anlatmaktadır. İnsan, bütün duygu- nu düşündürmektedir. Yine de buna kesin gözüyle bakılamaz,
larıyla yoğunlaştığı bir işte veya bir varlıktaki bütün detayların bu durum yoruma açıktır.
farkındadır. Başkalarına sıradan gelen bu ince ayrıntılar, yalnız- 3. Kahramanımız büyük bir pişmanlık yaşamaktadır. Bir an önce
ca onu sevene gözükür. hatasını telafi etmek ister ama ne yazık ki bu konuda geç kalmış-
3. Ben Kuşbaz Hüseyin Bey’in yerinde olsaydım düşman askerle- tır. Pişmanlık ve hayal kırıklığı, yaşadığı duygu durumlarıdır.
rini, evime girdikleri anda art niyetli olduklarını bildiğim için 4. Hikâye günlük hayatta yaşanabilecek bütün gerçekliklere sahip-
ne pahasına olursa olsun evime kabul etmez ve evimden uzak- tir. Başkasına yüklenen bir hata, bu hatanın kötü sonuçlanması
laştırırdım. sonucunda duyulan pişmanlık ve telafi edilemezse büyük hayal
Ben onları evimde ağırlardım ancak gerekli hazırlıkları yaparak, kırıklıkları meydana gelir. Bunlar hemen her insanın yaşamında
onları pusuya düşürüp askerlere haber verir ve onları yakalatır- olabilecek gerçeklerdir. Aile, kardeş ve arkadaş ortamında kısa-
dım. Sonunda ölecek olsam bile vatanımı çiğneyen ve güvercin- ca hayatın her noktasında ne yazık ki yaşanmaktadır.
lerimi öldürenlerle mücadele ederek ölmüş olurdum.
Etkinlik No.: 82
4. a) Eserlerin ortaya çıkış dönemleri ile konuları arasında sıkı bir
bağ vardır. Bazı sanatçılar, sanatlarını topluma hizmet için 1. Millî Edebiyat’la birlikte İstanbul’la sınırlı olan konuların dışına
bir araç olarak kullanmadıklarını söylerler. Böyle söyleyen çıkılmıştır. Sanatçılar, Türk halkının hayatının gerçeklerine yö-
sanatçılar bile, içinde bulundukları toplumun yaşadığı olay- nelmiştir. Dili sadeleştirme konusunda ilkeler benimsemişlerdir.
lardan kendilerini tam anlamıyla soyutlayamazlar. Yazarlar Metinde memleket hasreti çeken ve fakir bir genç olan Osman
yaşadıkları ya da tanık oldukları dönemleri eserlerine az ya ile sefil durumdaki bir köpeğin birbirlerine olan sevgileri ve ay-
da çok yansıtırlar. Örnek olarak verilen bu iki eser de Millî rılmak zorunda kalmaları anlatılmıştır. Metin, hem konu hem de
Mücadele Dönemi’nde kaleme alınmıştır ve ortaya çıktık- dil açısından yazıldığı dönemin etkilerini yansıtmaktadır.
ları döneme uygun olarak millî duyguları, vatan ve millet
sevgisini, cephe gerisindeki Anadolu halkının vefakârlığını, 2. Millî kaynaklara yönelme, yeni ve millî bir edebiyat ortaya
cefakârlığını ve çektiği sıkıntıları konu edinmiştir. koyma amacı oluşmuştur. Edebiyat dünyasında bu düşünceler
giderek önem kazanmıştır. Türkçeyi bilim ve sanat dili hâline
b) Ben Millî Mücadele Dönemi’nde yaşayan bir yazar olsay- getirme, dil bilinci oluşturma, halk kültürüne yönelme ve halkı
dım yazdığım eserlerin konusu kahramanlık, vatan sevgisi, eğitme gibi özellikler edebiyatçıların amacı olmuştur.
manevi değerlerimiz, toplumsal ve ulusal sorunlar olurdu. O
dönemde bilgiye ulaşmanın günümüzdeki kadar kolay olma- 3. Metinde sokaklarda yaşayan ve yaşam mücadelesi veren fakir bir
dığını da hesaba katarak halkı bilgilendirmeye ve cesaretlen- genç anlatılmıştır. Bu durumda yaşayan birçok insan ne yazık ki
dirmeye yönelik eserler kaleme alırdım. hayatımızda yer almaktadır. Memleket hasreti çekiyor olması da
herkesin başına gelebilecek bir durumdur. Kahramanların tavır
Etkinlik No.: 80 ve davranışları, olayların mantığı içinde neden-sonuç ilişkisi
önemsenerek anlatılmıştır. Tasvirler; kişilere, mekâna ve zamana
1. Yazarların hayat hikâyelerini bilmenin eserlerini anlamada biz- uygun biçimde ifade edilmiştir.
lere yardımcı olabileceğini düşünüyorum. Yazarlar hayat hikâ-
yelerinden bağımsız kurgusal eserler oluşturabildikleri gibi kimi Etkinlik No.: 83
zaman da eserlerinde duygu ve düşünce dünyalarını biçimlendi-
ren kendi hayat hikâyelerini doğrudan veya dolaylı yollarla sanat 1. a) Halkın anlayışını geliştirmek amacıyla halka halkın değerle-
eserlerine yansıtabilirler. rini kullanarak ulaşmak istemiş olabilir. Hem halkın hoşuna
Yazarların hayat hikâyelerini bilmeyi gerekli görmüyorum. Bil- giderek halkta okuma isteği uyandırmayı hem de toplumsal
mesem de eserlerini anlamlandırabilirim. fayda sağlamayı amaçlamış olabilir.
2. Eserler oluştukları dönemin izlerini taşır. Eserin muhtevasında b) Yaşadığı dönem dolayısıyla eserlerinde kullandığı dil, yaşa-
mutlaka oluşturuldukları dönemin yansımaları karşımıza çıka- yan dilden farklıysa eserleri üslubunu etkilemeyecek biçimde
sadeleştirilerek tekrar yayımlanabilir (Bazı yazarlar için bu
caktır. Ekonomik, tarihî koşulları, sosyal gerçekleri eserlerde çalışmalar yapılıyor ama sadece özel kurumların çalışmaları
bulmak mümkündür. Örneğin bugün yazılan bir eser, pandemi yeterli değil, resmî olarak yapılacak çalışmalar daha sistemli
döneminde yaşanan olumsuzlukları da yansıtabilir. olacaktır.).
3. Hikâye konusu olabilecek durumlarla karşılaşıyorum : Bu sanatçıların doğum ve ölüm yıl dönümlerinde bir sözleri,
Sokak hayvanlarına yapılan eziyetler veya gösterilen şefkat, eserlerinden bir bölüm (varsa) fotoğrafları ile birlikte basın ve
Yaşlı bir amca tarafından çıplak bir alanın yeşillendirilmesi, televizyon yoluyla hatırlatılabilir.
Bir kırlangıcın yuva yapması,
Bir ilkokul çocuğunun evsel atık toplayan babasına yardımcı Adlarına hatıra para bastırılabilir.
olması, Heykelleri önemli yerlere (mümkünse başta doğdukları şeh-
Bir annenin engelli çocuğu için fedakârlıkları vs. re) dikilebilir.

770