Page 217 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 217
103 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
4. Üreme sisteminin sağlıklı yapısının korunması ile ilgili üreme dönemi öncesinde ve üreme dönemi
süresince bireyler için ne gibi bilgilendirmeler yapılmalıdır?
Yönerge Menstrual döngü ile ilgili verilen aşağıdaki metin ve grafikten yararlanarak soruları cevaplayınız.
Dişi bireylerde yumurta hücresinin gelişimi daha bir embriyo iken anne rahminde başlar ve belirli bir yaşa
kadar sürer. Ergenlikten önce FSH ve LH salgılanması düşük düzeydedir ve ovaryumlar aktif değildir. Ergen-
likte hipotalamus GnRH salınımını artırır ve GnRH, FSH, LH, östrojen ve progesteron arasındaki etkileşim-
2. Yönerge Aşağıdaki bilgiden yararlanarak 5 ve 6. soruyu cevaplayınız.
ler, ergenlik ve menopoz arasındaki dönemde ovaryum ve uterus döngülerini kontrol eder.
Menstruasyon, her bir uterus ve ovaryum döngüsünün başlangıcına işaret eder. Menstruasyonun başla-
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri de bel soğukluğuna neden olan Neisseria gonorrhea mikrobudur. masından birkaç gün önce hipofizde FSH ve LH salgıları artmaya başlar. Yaklaşık bir hafta sonra ovar-
Neisseria gonorrhea mikrobu taşıyan anneler normal doğum sırasında bebeklerine mikrobu aktarabi- yumdaki foliküllerden bir tanesi olgunlaşır. Olgunlaşan folikülden dişi eşey hormonları olan steroit yapılı
lirler. Yeni doğan bebeklerde gözün konjuktiva adı verilen beyaz kısmı enfekte olabilir. Hatta bu durum östrojen ve progesteron salgılanır. Kanda miktarı artan östrojen, uterusun büyüyüp gelişmesini, iç çeperi-
bazen körlüğe bile neden olabilir. nin (endometriyum) kalınlaşmasını ve ikincil cinsiyet karakterlerinin oluşmasını sağlar. Progesteron hor-
monunun artışı ise kalınlaşan endometriyumu koruyarak embriyonun tutunup gelişmesi için uygun hâle
getirir. Büyüyen folikülden salgılanan östrojen artışına bağlı olarak pozitif geri bildirim ile LH miktarı
artar. LH artışıyla olgunlaşan folikül yırtılır ve yumurta (ikincil oosit) serbest bırakılır. İkincil oosit kirpikli
huni tarafından yumurta kanalına aktarılır. Bu olaya ovulasyon denir. LH etkisiyle yırtılmış folikül hüc-
releri korpus luteuma dönüşür (Görsel 1). Korpus luteumdan salgılanan östrojen ve progesteronun artışı,
hipofiz üzerine negatif geri bildirim ile kontrol uygulayarak FSH ve LH salgısını inhibe eder ve böylece
yeni foliküllerin olgunlaşmaya başlamasını önler.
Eğer yumurta döllenmezse korpus luteum döngünün yaklaşık 26. gününde parçalanır. Korpus luteum
tarafından progesteron üretiminin olmaması nedeniyle endometriyum sıyrılıp atılır ve menstruasyon
meydana gelir. Korpus luteumun bozulmasıyla dolaşımda olan steroidlerdeki azalma, aynı zamanda
hipotalamus ve hipofizin negatif geri bildirimle kontrolden serbest kalmasını sağlar; böylece GnRH,
FSH ve LH hormonlarının hepsi artmaya başlar. Bu hormonlardaki artış folikül gelişiminin sonraki
Ovulasyon
turlarını indükler ve ovaryum döngüsü yeniden başlar.
Görsel: Bel soğukluğu hastalığına neden olan Neisseria gonorrhea
Ovulasyon
5. Annesinden Neisseria gonorrhea mikrobu almış bir bebeğin tedavi sürecinde bebeğe sadece bağışıklık Vücut Sıcaklığı
güçlendirici ilaç verilmesi doğru olur mu? Tedavi için nasıl bir ilaç verilmesi gerektiğini açıklayınız.
Ovaryum Döngüsü
II Ovulasyon
III IV
Hormon seviyeleri I
6. Neisseria gonorrhea bakterisinin neden olduğu bel soğukluğu hastalığının kadın ve erkelerde ne gibi
belirtiler gösterdiğini açıklayınız. Günler
Görsel: Menstrual döngü
1. Yukarıdaki görselde menstruasyon döngüsü boyunca kandaki hormon seviyelerini gösteren grafikte
I, II, III ve IV numaları hormonların isimlerini belirleyerek nereden salgılandıklarını açıklayınız.
214
Hazırlayan: Feyza Tuba EROĞLU
