Page 226 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 108

2. ÜNİTE > Komünite ve Popülasyon Ekolojisi Kazanım 11.2.1.1. Komünitenin yapısına etki eden faktörleri açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Sınıflandırma Becerisi
Etkinlik İsmi CANLILAR HER YERDE 30 dk.
Komünitelerin içerdiği biyolojik çeşitliliğin karasal ekosistemlerde enlem, sucul ekosistemlerde ise suyun derinliği ve
Amacı Bireysel
suyun kirliliği ile ilişkili olduğunu açıklayabilme.
Yönerge Metin, grafik ve görselden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Her gün Dünya yüzeyine 100 milyon atom bombasının enerjisine eş değer olan 10 kcal’lik güneş enerjisi düşer.
19
Bu enerjinin büyük bir kısmı atmosfer veya yer kabuğu tarafından soğurulur veya yansıtılır. Güneş ışınlarının
geliş açısı Ekvator’a yaklaştıkça büyür, uzaklaştıkça küçülür. Karasal komünitelerde enlem derecesi farkı; gece
gündüz arasındaki zaman farkı, bitki örtüsü ve toprak yapısı, güneşin geliş açısı, yağış alma oranı vb. faktörleri
etkilediğinden canlı çeşitliliğini de etkiler. Bir yaşama birliğinde üreticilerin güneş enerjisini organik bileşikler
içinde depolanmış olan kimyasal enerjiye dönüştürme oranına birincil üretim adı verilir.
Biyom, büyük karasal ve sucul yaşam bölgeleridir. Biyomları belirli komüniteler oluşturur. Sucul biyomlar, fi-
ziksel ortam tarafından karakterize edilir. Temiz ve yeterli gün ışığı alan sucul komünitelerde fotosentez yapan
canlı sayısı arttığından tüketici tür çeşit sayısı da artar. Derinlik arttıkça ışık azaldığından çeşitlilik de azalır.
Bir deniz biyomu olan mercan resifi, dünya genelinde birbirinden ayrı yerlerde dağılmış hâlde, sıcak tro-
pikal suların fotosentez için yeterli ışığın girdiği kısımlarda bulunur. Mercan resifleri, sığ tropikal deniz-
lerde yaşayan organizmaların biriktirdiği kalsiyum karbonat yapıda olup tropikal yağmur ormanları ile
yarışacak düzeyde biyoçeşitliliğe sahip yaşam alanlarıdır. Resifler, canlı bitki ve hayvanlardan oluşan çok
renkli “deniz altı bahçeleri”dir.
Karasal biyomlar sıcaklık ve yağış diğer deyişle iklim tarafından belirlenerek bitki örtüsüyle karakterize
edilir. Kuzey kutup dairesinin üzerinde kalan bölgelerde tundra denilen bitki komüniteleri ortaya çıkar.
Kuvvetli rüzgârlı ve düşük sıcaklığa sahip tropikler dâhil olmak üzere tüm enlemlerde benzer bitki komü-
nitelerine rastlanır. Tundralar çoğunlukla kara yosunu, çimen, uzun otsu bitkiler, bazı çalılar, ağaçlar, liken
gibi bitki çeşitlerinden oluşur. Toprağın sürekli donmuş durumda olması bitki köklerinin gelişimini engel-
ler. Tundranın yerel hayvanları misk öküzü, ayı, kurt, tilkidir. Bazı kuş türleri yazın tundralara göç eder.
Ekvator ve Ekvator’a yakın kısımlarda savan denilen bitki örtüsü görülür. Bitkiler farklı yoğunluktadır.
Ağaçlar genellikle dikenlidir ve küçük yapraklıdır. Zemin, kuraklığa dayanıklı ve mevsimsel yağmurlarda
hızlı gelişen otsu bitkilerden oluşur.
Kuzey yarım küresinde tundraların bittiği yerde taygalar diğer adıyla kozalaklı iğne yapraklı ormanlar
başlar. Bu ormanlarda çam, köknar, ladin gibi ağaçlar baskın türdür. Kozalak ormanları birçok yerli ve
göçmen kuşlar için yuvadır. Sibirya kaplanı, boz ayı, geyik, kozalaklı ağaçlardan beslenen böcek türleri de
yaygındır. Tropikal yağmur ormanlarında yağış çok yüksek olup bitki ve hayvan biyoçeşitliliği yüksektir.
Nem oranı yüksek, ılıman ve yoğun ormanlardır.

Grafik: Biyomların birincil üretim miktarları
Açık okyanus
Östuar
Alg yatakları ve mercan res er
Çöl ve yarı çöl çalılıkları
Tundra
Ilıman ku ak otlakları
Ek l alanlar
Kuzey ğne yapraklı ormanları (tayga)
Savan
Ilıman ku ak gen yapraklı ormanları
Trop kal yağmur ormanı

0 500 1,000 1,500 2,000 2,500
Ortalama b r nc l üret m 8 gr/m /yıl
2

223