Page 42 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 17

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.1.5. Duyu organlarının yapısını ve işleyişini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi GÖRÜNTÜ OLUŞTURMA ARAÇLARI 25 dk.

Amacı Gözün yapı ve işleyişini fotoğraf makinesi benzetimiyle açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda bir fotoğraf makinesi ve göz ile ilgili metin ve görseller verilmiştir. Bu metin ve görsellerden
faydalanarak soruları cevaplayınız.

İnsan gözü karanlık veya aydınlık ortamlarda, nesnelerin çok uzakta ya da çok yakında olduğu durum-
larda hızlı uyum sağlayarak net görüntüler oluşturabilir. Fotoğraf makineleri de doğru ayarlar yapıldığı
zaman net görüntüler oluşturur. Görüntü oluşturma özelliğine sahip olan insan gözü ile fotoğraf makine-
si arasında birçok benzerlik vardır.
Bir nesnenin net bir görüntüsünün oluşturulabilmesi için nesneden gelen ışığın, ışığı algılayan bir yüzey
üzerine odaklanması gerekir. İnsan gözünde odaklanma işlevini kornea ve göz merceği gerçekleştirir.
Fotoğraf makinelerinde ise mercekler (lens) aynı işlevi görür.

Ret na
Mercek
Kornea Odak Uzaklığı
Sarı Benek
İr s

Göz Bebeğ
Mercek Kası
Opt k S n r
F lm
Mercek

Opt k Merkez Odak Noktası Görüntü Sensörü
D yafram Açıklığı

Görsel: Göz, kamera ve fotoğraf makinesi

Mercekler ışınların geliş açısını değiştirerek bir noktaya odaklanmasını sağlar. Işınların mercekten geçtik-
ten sonra kesiştikleri nokta odak noktası olarak isimlendirilir. Odak noktasının merceğe (optik merkez)
olan uzaklığı (odak uzaklığı) merceğin ve ortamın özelliklerine bağlıdır. Fotoğraf makinelerinde bir nes-
nenin uzaklığı değiştiğinde lens ile ışığı algılayan yüzey (görüntü sensörü ya da film) arasındaki mesafe
değiştirilerek net bir görüntü oluşturulabilir. İnsan gözünde mercek ile retina arasındaki mesafe sabittir.
İris, göz bebeğinin büyüklüğünü değiştirerek göze giren ışık miktarını ayarlar. Fotoğraf makinelerinde ise
merceğin arkasında bulunan diyaframın açıklığı değiştirilerek makineye giren ışık miktarı ayarlanabilir.
Diyafram açıklığı büyük olduğu zaman kameraya giren ışık miktarı fazladır.
Gözde ve fotoğraf makinesinde üzerine düşen ışığı algılayarak görüntüye dönüştürmek üzere elektrik sin-
yaline çeviren algılayıcı yüzeyler bulunur. Gözün arkasındaki retina tabakası bu işlevi yerine getirir. Reti-
nada iki çeşit fotoreseptör bulunur: Çubuk reseptörler ve koni reseptörler. Çubuk reseptörler ışığa oldukça
duyarlı olup az ışıkta görmeyi sağlar. Koni reseptörlerin uyarılması için daha fazla ışık gerekir. Çubuk
reseptörler gözde retinanın çevresel kısımlarında çok yoğun bulunur. Tüm reseptör hücreler gibi çubuk
ve koniler, uyartıları elektriksel uyarılara dönüştürürler. Dijital fotoğraf makinelerinde ışığı algılayabilen
görüntü sensörleri vardır. Geçmişte ise bu amaçla fotoğraf filmleri kullanılmaktaydı.

39