Page 44 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 18

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.1.5. Duyu organlarının yapısını ve işleyişini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Deney Düzeneği Kurma Becerisi

Etkinlik İsmi KOKU DUYUSU VE YAŞAM 30 dk.
Amacı Koku duyusunun yapısı ve görevlerini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen görsel ve metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Koku Alma S stem

Koku soğancığı

Koku
soğancığı
Koku soğancığı
Serbest s n r uçları
Burun bo luğu Reseptör

Hava ve kokulu
moleküller Mukoza
Görsel: Koku alma sistemi

Çevremizi, yaşadığımız dünyayı beş duyu organımız ile algılar ve anlamlandırırız. Bunlar; işitme, gör-
me, dokunma, tatma ve koklama duyularıdır. Bütün duyularımız gibi koku duyusu da hayatta kalma
şansımızı arttırır. Bizi tehlikelere karşı uyarır, tat almamıza yardımcı olur. Hafızamızda yer eden bazı
anılar kokularla özdeşleşmiştir. Kahve ya da çay kokusu, deniz kokusu, bir çiçek kokusu, parfüm koku-
su bizi yıllar öncesine götürebilir.
Peki, nasıl koku alırız? Burun boşluğunda sarı bölge denilen bir alan bulunur. Bu bölgede koku reseptör
hücreleri ve epitel hücreler yer alır. Buradaki reseptör hücreleri beyindeki koku soğancığı ile bağlantı-
lıdır. Epitel hücreleri mukus salgılar çünkü reseptörlerin koku moleküllerinin algılayabilmesi için bu
moleküllerin mukus içinde çözünmesi gerekir. Reseptörler koku sinirleriyle sinaps yaparlar. Uyarılar
impulsa dönüşür, koku soğancığındaki koku sinirleri aracılığıyla beyne iletilir ve orada koku olarak
algılanır. Diğer duyulardan farklı olarak koku reseptörlerinden gelen uyarılar beyne giderken talamusa
uğramadan koku merkezine ulaşır.
Tat ve koku reseptörlerinin beyne giden yolları ve reseptörleri farklı olmasına rağmen iki duyu birbiriy-
le bağlantılıdır. Örneğin soğuk algınlığı gibi bir nedenle koku alma engellenirse tat duyusunun da ciddi
derecede engellendiği görülür.

1. Koku alma duyusunun insan hayatındaki önemini gerekçeleriyle açıklayınız.

2. İnsanda tat ve koku alma duyusu arasında nasıl bir ilişki vardır? Örnek vererek açıklayınız.

41