Page 297 - FİZİK 11 - BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

Reosta
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 11

CEVAP ANAHTARLARI
4. Bobinli bir devrede devre akımının artması Lenz yasası gereğin- Etkinlik No.: 120
ce devre akımına ters yönde bir özindüksiyon akımı oluşmasını 2. Yönerge
sağlar. Özindüksiyon akımındaki artış devre akımı arttığı süre-
Akım (A)
ce devam eder. Devre akımının azalması durumunda ise devre 1. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte-
akımıyla aynı yönde bir özindüksiyon akımı oluşacaktır. Devre mel cevap şöyledir: Şekil 1'de verilen devre akımının sabit bir
1
akımı sabit olursa özindüksiyon akımı oluşmaz. değerde olduğu görülür. Örneğin gerilimi 9 V'a, direnci 9 Ohm'a
I ayarladığımız zaman akım-zaman grafiğinde 1 Amper okuna-
I
5. caktır. Şekil 1 basit devrenin zamana bağlı akım-zaman grafiği-
I I öz (Özindüksiyon akımı) Akım (A) Zaman (s)
I I ni, şekil 2 ise bobin bağlandığında devre akımının zamana bağlı
I
grafiği olacaktır. 1
I
Akım (A) Akım (A)
Δt 1 1 1 Zaman (s)
I
Zaman Zaman (s) Zaman (s)
I
Δt Δt Akım (A) 0 Akım (A) 0
F 2 3
1 ekil 1 1 ekil 2
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11 2. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.Muhte-
Zaman (s)
Zaman (s)
Ders Kitabı Sayfa 342-343. mel cevap şöyledir: Devrede meydana gelen gerilim değişikliği
Akım (A)
0
0
geçen akımın değişmesine dolayısı ile manyetik alanın değişme-
I
I Etkinlik No.: 119 sine sebep olur. Bu durumda devrede özindüksiyon akımı oluşur
ekil 1
ekil 2
I I 1. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte- ve akım-zaman graf 1iği aşağıdaki gibi olur.
I
I mel cevap şöyledir: Devreye bobin bağlanmadığı zaman devrede
sabit bir akım dolanır ve lamba sabit ışık verecek şekilde yanar. Akım (A) Zaman (s)
I
2. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte-
mel cevap şöyledir: Yavaş dokundurup çekilirse bu zaman dili- 1
minde lambanın parlaklığı yavaş yavaş artar ve belirli bir par-
laklığa ulaştıktan sonra değişim gözlenmez. Hızlı dokundurulup Zaman (s)
çekildiğinde lambada ani bir yanıp sönme meydana gelir. Ulaş- 3. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte-
tığı en büyük parlaklık yavaş dokundurup çekildiği durumdaki mel cevap şöyledir: Direnç değeri değiştirildiğinde akım deği-
parlaklığa göre daha düşük olur. şeceğinden özindüksiyon akımı meydana gelir ve akım-zaman
3. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muh- grafiği aşağıdaki gibi olur.
temel cevap şöyledir: Devreye bağlı olan pilin artı kutbundan
itibaren akımın yönünü takip ederek sağ el kuralına göre dört Akım (A)
parmak akım makarasından geçen akımın yönünde tutulduğun-
da baş parmağın gösterdiği yön manyetik alanın yönüdür. 1
4. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte-
mel cevap şöyledir: Sarım sayısının azaltılması manyetik alan-
+q Zaman (s)
Fe da dolayısıyla manyetik akıdaki değişimin de azalmasına sebep 4. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muh-
olur. Manyetik akıda meydana gelen değişim sebebiyle oluşan temel cevap şöyledir: Akım kesildiğinde akımdan kaynaklanan
öz-indüksiyon akımı bobinin sarım sayısının büyük olduğu du- bobinde meydana gelen akı değişimi, akımda meydana gelen et-
Akım (A)
Akım (A)
ruma göre daha düşük ve daha kısa süre oluşur. Bu durumda kiye karşı koyacak yönde bir akım oluşturur. Bu nedenle lamba
lamba en parlak durumuna daha kısa sürede ulaşır. Prob pilden hemen sönmez. 1
1
çekildiğinde öncekine göre daha hızlı söner. 5. Devrede meydana gelen akım değişikliğinin neden olduğu akım
Zaman (s)
Zaman (s)
5. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte- özindüksiyon akımı olarak adlandırılır.
0
0
mel cevap şöyledir: Devredeki lambaya paralel bir lamba daha Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11
ekil 2
ekil 1
bağlanması dirençin azalmasına sebep olur. Bu durumda dev- Ders kitabı, Sayfa 342-343.
redeki akım maksimum şiddete ulaşıp sabitlendiğinde oluşan
akım öncekine göre daha büyük olur. Bu durumda lambalar ön- Etkinlik No.: 121
Akım (A)
Kum havuzu
cekine göre daha yüksek parlaklığa ulaşacaktır. 1. Manyetik alana giren yüke etki eden manyetik kuvvet
6. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muhte- olur.
^
mel cevap şöyledir: Devreden akım geçtiği anda devreki akım F = q vx B h
1
makarası bir özindüksiyon akımı meydana getirdiğinden lam- 2. Elektrik alana giren yüke etki eden elektriksel kuvvet
banın parlaklığı yavaş yavaş artar daha sonra sürekli yanar.
F = q . E olur. Zaman (s)
7. İndüksiyon "etkilemek" demektir. Yani akımda yapılan değişik-
lik sonucu manyetik bir etkilenme oluşur. Bu etkilenme sonucu 3. Manyetik ve elektrik alana giren yüke etki eden kuvvet
devrede de bir etki oluşur. Devrenin kendi kendini etkilemesin- F = q . E + ^ v x B h
q
den dolayı "öz" ifadesi kullanılmıştır. olur.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11 q yüklü parçacık E ve B alanlarının iç içe olduğu uzay bölge-
Ders kitabı, Sayfa 342-343. si içinde v hızı ile hareket ettiğinde q yüküne hem elektriksel
kuvvet hem de manyetik kuvvet aynı anda etki eder. Burada q
yüklü parçacık manyetik alana dik hareket etmektedir. Elektrik
ve manyetik alanın bir arada olduğu bölgede bulunan q yükünün
etkisinde kaldığı bileşke kuvvete Lorentz kuvveti denir.
295