Page 300 - FİZİK 11 - BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

FİZİK 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 128 Doğru Akım: Akım yönü ve şiddeti sürek-
1. li sabittir. Dinamo ile üretilebilir. Elktroliz
Âletin adı A.C D.C ve kaplama yapımında kullanılır. Telefon
telgraf, radyo, televizyon, elektrikli taşıtlar,
Televizyon { eletromıknatıslar gibi araçlarda kullanılır.
Buzdolabı { Kutupları vardır. “DC” ile gösterilir.
Çamaşır makinesi { 2. Yönerge:
Müzik seti { Kriterler Alternatif Akım Doğru Akım
Klima {
Üretimi Elektrik santrallerinde Pil, akü, güneş pili, dinamo
Ütü { { alternatörler ile üretilir. ile üretilir.
Bulaşık makinesi { Akımın yönü Değişkendir. Tek yönlüdür.
2. Değişkendir. Bir periyotta Sabit gerilimde şiddeti
A.C D.C Akımın şiddeti iki kez maksimum, iki kez sabittir.
minumum olur.
Akımın şiddeti Değişken. Sabit.
Akımın frekansı Akımın frenkansı vardır. Frekansı yoktur.
Akımın yönü Değişken. Sabit.
Enerjiyi uzak mesafelere
Enerji taşıma Enerjiyi uzak mesafelere daha taşınırken fazla kayıp olur ve
Frekansı Var. Yok. imkânı az maliyetle ve verimli taşır. çok masraflıdır.
Elektron akış yönü Çift yönlü. Tek yönlü. Kullanım alanları Çamaşır makinesi, buzdolabı, Elektrikli taşıtlar, dizüstü
bulaşık makinesi, elektrikli
bilgisayar, eletromıknatıs,
ısıtıcılar. televizyon, el feneri.
3. Alternatif akım uzun mesafelere daha az enerji kaybıyla iletilir. Elektrik üretim verimi
Alternatif akımda gerilim istenilen değere yükseltilip düşürü- Verimi yüksektir. Verimi düşüktür.
lebilir. Tehlike Doğru akıma kıyasla daha Alternatif akıma göre daha
Alternatif akım doğru akıma çevrilir ama doğru akım alternatif tehlikelidir. güvenlidir.
akıma çevrilmez. Yapılamayanlar Elektorliz, kaplama, akü-ba- Elektorliz, kaplama, akü-ba-
tarya şarjı yapılamaz.
tarya şarjı yapılabilir.
Alternatif akımın üretimi daha kolay ve verimi daha yüksektir.
4. Alternatif akımın şebekedeki gerilim ve frekans değerleri ülke- Kutup özelliği Kutupsuzdur. Sabit iki kutbu vardır.
den ülkeye farklılık gösterebilir. Bundan dolayı gerekli dönü- Üretim maliyeti düşüktür, Maliyeti daha yüksektir, sık
şümler yapılmadan cihaz çalışmaz veya zarar görür. Motorları çok sık bakım gerektirmez. bakım gerektirir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11 Jeneratörleri Alternatör Dinamo
Ders Kitabı, Sayfa 351-358
Akımın depo Akımın depo edilmesi Akımın depo edilmesi daha
Etkinlik No.: 129 edilmesi zordur. kolaydır.
1. Yönerge: Öğrencilerin verdiği cevaplarda farklılıklar görülebilir. Motor daha düzenli devirle
Muhtemel cevaplar: Motor çalışması Devir ayarı gerektirir. çalışır, devir ayarı gerek-
tirmez.
Tablo 1: Alternatif Akım ve Doğru Akım
Ampermetre ve Devrede ampermetre ve volt- Ampermetre ve voltmetre
Nikola Tesla: Alternatif akımı kullanmıştır. voltmetrenin metre etkin değerleri ölçer. akımın ve gerilimin değerle-
ölçümleri
rini ölçer.
Enerjinin, uzak mesafelere yüksek gerilim
Alternatif akım taşıyan
ve düşük akım ile aktarılabileceğini savun- tele pusula yaklaştırılırsa
muştur. Böylece enerjinin daha az kayıpla Pusulanın davranışı pusulada sapma net olmaz. Doğru akım taşıyan tele pu-
sula yaklaştırılırsa pusulada
aktarılabileceğini belirtmiştir. Alternatif akım pusulaya sapma gözlenir.
veya dönen makaralı ölçü
aletlerine etki yapmaz.
Alternatif akımın doğru Doğru akımı alternatif akıma
akıma dönüştürülmesinde
Thomas Edison: Doğru akımı savunmuştur. Akım dönüşümü enerji kaybı azdır ve maliyeti çevirmek daha zordur ve bu
durumda daha fazla enerji
Üretebildiği düşük gerilimli yüksek akımlı düşüktür. kaybı oluşur.
DC sistemi ile elektrik enerjisini iletebilmek
Akım ve gerilimin etkin
için sık aralıklarla jeneratörler kurmuştur. Dirençte harcadığı Akım ve gerilimin etkin değeri yoktur. Kendi değeri
Bu sistem masraflıdır. Sistemde enerji kaybı enerji bulunurken değeri kullanılır. kullanılır.
çoktur.
3. Yönerge: Elektrik akımı iletken tellerde taşınır. Akım geçen
iletken bir telde ısı olarak açığa çıkan enerji W=I . R . t ile verilir.
2
Alternatif Akım: Akım yönü ve şiddeti Bu durumda akım fazla ise ısıya dönüşen enerji fazla olur ve enerji
sürekli değişir. Hidroelektrik, termik sant- kaybedilir. Bu nedenle alternatif akım üretildikten sonra uzak me-
rallerde üretilebilir. Elektroliz ve kaplama safelere taşınırken yüksek gerilim ve düşük akım tercih edilir.
yapılamaz. Elektrik motoru daha çok ve- Alternatif akım etkin değeri kullanılma sebebi: Alternatif akım
rimlidir. Türkiye’de frekans değeri 50 Hz’dir. bir tam turda iki kez maksimum, iki kez sıfır değerini alır; burada
Kutupları yoktur. ”AC” ile gösterilir.
akım değeri sürekli değişmektedir. Alternatif gerilim uygulanan
dirençli bir devrede harcanan enerjiyi hesaplamak için alternatif
298