Page 435 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 214

8. ÜNİTE > Eleştiri Kazanım A.4.5: Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Münekkit (Eleştirmen) 30 dk.

Amacı Anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarının eleştiri türünde kullanımını kavrayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Münekkit
Bir mühendisi, bir şâiri, bir doktoru, hatta ismini bile ömrünüzde işitmediğiniz herhangi bir mesleğe
mensup birini, hiç anlamadığınız bir işinden dolayı beğenir gibi olunuz. Derhâl bütün faziletler sizin-
dir: Hayırseversiniz, zekisiniz, sevimlisiniz, terbiyelisiniz; ilminize, irfanınıza hiç diyecek yok! Ağzınız-
dan düşürüverdiğiniz küçük ve mürai bir övmeğe karşılık sırtınıza geçirilen tantanalı altın hilati bir an
içinde kaybetmemek ve yağmur altında bir çıplak gülünçlüğüne düşmemek istiyorsanız, sakın sözünü-
ze en ufak bir ihtiyat kaydının gölgesini düşürmeyiniz.
İşte rahat yaşamanın düsturu! Hâlbuki her fikir otlağından, topal ve yaralı bir hayvan gibi, sopayla taşla
tekmeyle uzaklaştırılan münekkit, hakikatte, insan zekâsının en tesirli hizmetkârlarından biridir. Ge-
lecek şafaklara doğru yürüyen kafilenin tâ önünde, ümidin bayraklarını dalgalandıran onun koludur.
Büyük üstadım Gourmont (Gormon) şunu der: Bütün canlı yaratıklara nazaran insanın üstünlüğünü
yapan, istidatlarının çeşitliliğidir.
En zeki hayvan bir tek şey yapar. Fakat onu mükemmel yapar: At, arka ayaklarıyla Dempsey (Demsi)
ve Carpentier’in (Karpentier) yumruklarından daha mükemmel çifteler atar; arı, kimyahane fırınlarına
ve dolaşık inbiklere hiç muhtaç olmaksızın bir Berthelot (Berhelat) dehâsıyla balını süzer, örümcek en
usta bir dokumacı gibi tuzağının görülmez tellerini örer. Fakat o kadar! Hâlbuki bin bir sahaya dağılmış
çalışan insan faaliyetinin eserleri, ister istemez eksik ve geçicidir. Hayvan, gayesine varmış duruyor,
insan gayesini hâlâ aramakla meşguldür.

Herhangi bir sahada insanı artık daha ileriye gitmekten vazgeçmiş görenler, bilmeyerek, onu hayvan se-
viyesine indirmek isteyenlerdir. Münekkit ise her beşerî marifetin hâlâ geliştirilmeğe muhtaç olduğunu
bağırmakla, her sabah, insana hayvan olmadığını hatırlatıyor.

Ahmet Haşim, Bize Göre

Kelime Dağarcığı:
Berthelot: Fransız kimyacısı, termoşimi yasasının kurucusu. beşerî: İnsanla ilgili. Carpentier: Fransız dünya ağır sıklet boks
şampiyonu. Dempstey: Amerikalı dünya ağır sıklet boks şampiyonu. düstur: Kanun, nizam. Gourmont: Fransız yazar, eleş-
tirmen. hilat: Süslü elbise, kaftan. ihtiyat: Sakınma, tedbirli, tedarikli bulunmak. inbik (imbik): Süzme aleti. istidat: Yete-
nek. marifet: Herkesin gösteremeyeceği beceri, beceriklilik, hüner, ustalık. mürai: İkiyüzlü.

1. Metinde geçen Gourmont’dan aktarılan sözü kendi kelimelerinizle yeniden ifade ediniz.

433