Page 198 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 93

4. ÜNİTE > Canlılar ve Çevre Kazanım 12.4.1.1. Çevre şartlarının genetik değişimlerin sürekliliğine olan etkisini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi BAKTERİLER DE DİRENİR 20 dk.

Amacı Çevre şartlarının genetik değişimlerin sürekliliğine etkisini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki görsel ve metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

1. Antibiyotikler yalnızca belirli 2. Belirli özelliklere sahip 3. Bu bakteriler artık
bakteri türlerini öldürebilir. bakteriler hayatta kalır. çoğalabilir ve kolonile ebilir.
Görsel: Antibiyotik direnci
Görselde birden fazla bakteri türüne 1. aşamada belli bir antibiyotik uygulanıyor. 2. aşamada bu antibiyotikten
sadece bazı bakteri türlerinin etkilendiği ve öldüğü, bazılarının ise yaşamaya devam ettiği gözlemleniyor. 3. aşa-
mada ise antibiyotikten etkilenmeyen bakterilerin hayatta kalıp çoğaldığı görülüyor. Bu da bakteri çeşitliliğinin
antibiyotiğe karşı dirençli olmadaki etkisini gösteriyor.
Günümüzde bakteri kökenli hastalıklar yaygın olarak görülmektedir. Bu hastalıklarla mücadelede antibiyotikler
kullanılmaktadır. Antibiyotiklerin yanlış seçilmesi, kullanım süresine uyulmaması ve çok sık kullanılması bak-
terilerin antibiyotiğe direncini artırmaktadır. Bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç kazanmaları doğal seçilim
mekanizmasıyla gerçekleşmektedir. Antibiyotiklerin virüslere etki etmediği ispatlandığından her enfeksiyon
için antibiyotik kullanılmaz.
Hangi bakterinin hangi antibiyotiğe direnç gösterdiğini tespit etmek amacıyla laboratuvarlarda antibiyogram
testi yapılır. Örneğin ABD’de yetmiş yaşında bir kadın, tedavi edilemeyen bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle
yaşamını yitirmiştir. Testler, kadının vücuduna yayılmış bakterilerin 26 ayrı antibiyotiğe karşı kendini savu-
nabildiğini göstermiştir. Hastalık Kontrolü ve Önlenmesi Merkezinde çalışan bir doktor, bakteriyi öldürmek
için ABD’de var olan tüm antibiyotikleri denediklerini ancak hiçbirinin işe yaramadığını söylemiştir. Bu olay,
bir ilk değildi. Geliştirilen tüm antibiyotikler, bir süre sonra bakterilerin direnç geliştirmesi sebebiyle etkisiz
hâle gelmektedir. Bu durumla başa çıkmanın bir yolu sürekli yeni antibiyotikler geliştirmektir. Ancak bazen
bakterilerin hızına yetişmek mümkün olamamaktadır. Tahminlere göre eğer önlem alınamazsa 2050 yılına ge-
lindiğinde antibiyotiklere karşı dirençli bakteriler, her yıl ortalama 10 milyon insanın yaşamını tehdit edecektir.
Antibiyotikler, her hastalıkta kullanılmadığı gibi her insanda da aynı antibiyotik kullanılmayabilir. Bu nedenle
doktorlar tarafından reçete edilmemiş antibiyotik ve diğer ilaçlar kesinlikle alınmamalıdır.

1. Bakterilerin çoğalmasını engelleyen veya bakterileri öldüren biyolojik kaynaklı ya da sentetik olarak
elde edilen maddelere antibiyotik denir. Antibiyotiklerin kullanılmasının insanlar açısından fayda
ve zararlarını açıklayınız.

197