Page 200 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 94

4. ÜNİTE > Canlılar ve Çevre Kazanım 12.4.1.1. Çevre şartlarının genetik değişimlerin sürekliliğine olan etkisini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi BİZİ BİZ YAPANLAR, FARKLILIKLAR 30 dk.

Amacı Çevre şartlarının etkileri sonucu oluşan mutasyon, adaptasyon, varyasyon ve doğal seçilim kavramlarını analiz edebilme. Bireysel
1. Yönerge Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Yeryüzündeki yaşam muazzam bir çeşitlilik gösterir. Tanımlanan 1,3 milyondan fazla tür olması ile bera-
ber 1 milyondan fazla türün daha tanımlanmayı beklediği tahmin edilmektedir. Dünya üzerindeki çeşit-
liliği göz önüne alırsak en yüksek zirvelerde el değmemiş topraklarda açan bir çiçek de şehrin ortasındaki
bir kaldırımdan fışkıran bitki de bulunduğu ortama en iyi uyum sağlamış olanlardır.
Her türün kendine has karakteristik özellikleri vardır. Aynı türün bireyleri arasında gözlenen farklılık-
lara varyasyon denir. Varyasyonların bazıları kalıtsal iken bazıları kalıtsal değildir. Kalıtsal olmayanlara
örnek olarak farklı sıcaklıklarda farklı renklerde çiçek açan çuha çiçekleri verilebilir.
Kalıtsal varyasyonlar çok sayıda bulunmaktadır. Çünkü yok edici mutasyonlar (zararlı) hariç çeşitliliğe sebep
olan mutasyonlar, doğal seçilim ile canlıdan canlıya nesiller boyu aktarılır. Bazı kalıtsal özelliklere sahip bireylerin
bu özelliklerinden dolayı diğer bireylere göre yaşama ve üreme olasılıklarının daha yüksek olması durumuna
doğal seçilim adı verilir. Doğal seçilim bireyleri etkiler. Ortaya çıkan sonuçlar tüm popülasyonda görülür.
Tarımsal faaliyetler arttıkça tarım zararlısı böceklerle savaşmak için kullanılan böcek öldürücüler (pes-
tisit) bir süre sonra etkisini yitirmeye başlamıştır. Daha sonra farklı pestisitler daha yüksek dozda kulla-
nılmaya başlanmış ve zararlı böceklerle birlikte faydalı bazı böceklerin de zarar gördüğü tespit edilmiştir.
Günümüzde kullanılması yasak olan DDT adı verilen pestisit, İkinci Dünya Savaşı yıllarında sivrisinek-
lerin öldürülmesi için kullanılmıştır. DDT’ye duyarlı olan sinekler ölmüş ve sıtma vakalarında düşüş
görülmüştür. Fakat DDT uygulaması sonrasında direnç genine sahip olan sinekler hayatta kalmıştır.

DDT’ye duyarlı DDT’ye d rençl DDT’ye d rençl s vr s nekler ya ar, DDT’ye d rençl
s vr s nek s vr s nek DDT’ye duyarlı s vr s nekler ölür. s vr s nekler n sayısı artar.

Şekil: DDT uygulaması yapılan sivrisineklerde direnç geni taşıyan bireylerin doğal seçilimi

1. “DDT, sivrisinek popülasyonunda canlıların genetik yapısında değişime neden olmuştur.” görüşü-
ne katılır mısınız?

2. Orak hücre anemisi, bir mutasyon sonucunda hemoglobinin yapısında meydana gelen bir bozukluktur.
Bu kişilerin alyuvarları orak şeklindedir. Sıtma paraziti alyuvara yeterince spor bırakamadığı için çoğa-
lamaz ve heterozigot genotipli orak hücre anemisi olan kişiler sıtmaya dirençlidir. Sıtma hastalığının
görüldüğü yerlerde orak hücre anemili insanlara daha sık rastlanmasının sebebini nasıl açıklarsınız?

199