Page 202 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 95

4. ÜNİTE > Canlılar ve Çevre Kazanım 12.4.1.2. Tarım ve hayvancılıkta yapay seçilim uygulamalarına örnekler verir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi MUTFAKTAKİ YAPAY SEÇİLİM 20 dk.

Amacı Yapay seçilimi örneklerle açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki metinden faydalanarak soruları cevaplayınız.

Mutfakta yediğimiz, tattığımız besinler yüzlerce yıldır yapay seçilimle soframıza geliyor. Akdeniz’de ken-
diliğinden yetişen yabani hardal otundan; brokoli, lahana, karnabahar, Brüksel lahanası, karalahana gibi
farklı tat ve görünüşe sahip sebze çeşitlerinin oluşturulması bir yapay seçilimdir. Yabani hardal otunun
tür içi varyasyonları yüzlerce yıl insanlar tarafından seçilerek yetiştirildi. Bu türün büyük yapraklıları
seçilerek lahana; büyük çiçeklileri seçilerek brokoli ve karnabahar gibi sebzeler yüzlerce yıl süren yapay
seçilimle üretildi. Tarımdaki yapay seçilime başka örnekler, buğday başağı ve mısırdaki tane (tohum)
sayısının artırılmış olması; menengiç bitkisinden Antep fıstığı üretilmesidir.

Brüksel lahanası Brokol
Yanal yaprak tomurcukları Ç çek tomurcukları ve kök

Lahana Karnabahar
Uç yaprak tomurcukları Ç çek tomurcukları

Mangır Alaba
Yapraklar Kök
Görsel: Hardal bitkisinden yapay seçilimle üretilen bitki örnekleri

Yapay seçilim, insanlar tarafından bitki ve hayvanlarda istenilen özelliklerin tanımlanması ve gelecek
nesillerde bu özellikleri geliştirmek ve sürdürmek için yapılan seçimli üretim çalışmalarıdır. Yapay se-
çilim, doğal seçilim ile aynı şekilde çalışır. Yapay seçilimde olması istenen özelliklerin yeni nesillere ak-
tarılması için söz konusu özellikleri en yüksek düzeyde taşıyan bireyler çiftleştirilir. Doğal seçilimde bu
kararları veren insan müdahalesi değil, ortam koşullarıdır. Yapay seçilim, doğal seçilimden daha hızlı
olup insanların organizmaları kendi ihtiyaçlarına göre şekillendirmelerine olanak sağlar. Seçimli üretim;
bir organizma türünün özelliklerini, insanların istediği biçime yaklaştırmak için nesiller boyu süren ça-
lışmalarla gerçekleştirilir. Bu sayede birkaç kuşak sonraki nesiller, birkaç kuşak önceki atalarından daha
farklı genel özellikler sergiler.

201