Page 203 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

95 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Yapay seçilimin temel amacının ne olduğunu belirtiniz.

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metin ve görselden faydalanarak soruları cevaplayınız.
Popülasyonu oluşturan bireyler arasında farklılıklar (varyasyon) vardır. Popülasyondaki bireylerin üre-
me ve hayatta kalmaları bireyler arasındaki varyasyonlara bağlıdır. Hayatta kalmada ve üremede daha
2. "Yapay seçilimde olumsuz yönler de olabilir." görüşüne katılır mısınız? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız.
başarılı olan ile en elverişli varyasyonlara sahip olan bireyler doğal olarak seçilirler.
Yapay seçilim, herhangi bir canlıdaki kalıtılabilir bir özelliğin etkisini azaltmak veya arttırmak için tür
içi çiftleşmeye insanın müdahale etmesi üzerine kurulu bir işlemdir. Neredeyse her evcil hayvan türü ve
tarımı yapılan her bitki, yabani atalarından seçici yetiştirmeyle elde edilmiştir. Örneğin 9000 sene ön-
cesine ait teosinte, mısır bitkisinin yabani atası olarak bilinir ve mısıra göre oldukça küçük yapılı ve az
sayıda tane (tohum) içerir. Teosinte varyetelerinden geleneksel ıslah metotlarıyla bu canlıların doğal ço-
ğalma süreçlerinden yararlanılarak daha büyük yapılı ve çok sayıda tane içeren mısırlar elde edilmiştir.
3. Yapay seçilimle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangileri yanlıştır? Gerekçenizi belirtiniz.
a) Seçilimde çevre koşullarının etkisi söz konusudur. TEOSİNTE (ATASAL) MISIR MODERN MISIR
b) Oluşan yeni bireylerde istenilen özellikler mevcuttur.
c) İstenilen özellikleri en yüksek düzeyde taşıyan bireyler çiftleştirilir. Soymak ç n sert b r c s mle Kuru, p mem Buharda dak kalar Tatlı, ferahlatıcı ve sulu
patates tadında
defalarca vurmak gerek r.
ç nde p er.
ç) Tür içinde kalıtsal varyasyona sahip bireylerden çevre şartlarına uyanlar yaşar, diğerleri elenir.
d) Seçilimde insan müdahalesi söz konusudur. 5 - 10 adet tanel ve
oldukça sert yapılı 19 mm Be farklı renkte
Beyaz
Soyması kolay
190 mm Sarı
~ 1000 defa daha büyük Koyu kırmızı
Koyu mor
Mav s yah
B l nen 8 varyetes var. Yakla ık 200
varyetes var.
4. Yapay seçilimle üretilmiş türler doğada doğal yolla üremeye bırakılırsa nasıl bir sonuçla karşılaşılır? Sadece Orta Amer ka’da Yıllık üret m 69 ülkede
bulunur. 790 m lyon ton üret l r.

%75 Su %1,9 eker %23,1 D ğer %73,2 Su %6,6 eker %20,2 D ğer
Çoğunlukla n asta %2 daha az sulu 3,5 kat daha tatlı N asta bakımından zeng n
Görsel: Teosinte (atasal) ve modern mısır
5. Yapay seçilimde istendik özellikleri mevcut olan canlıların seçilerek çoğaltılması söz konusudur. Tarımla uğraşan insanlar yapay seçilim yoluyla doğada (doğal olarak) var olmayan yeni varyetelerin
Geleneksel ıslah çalışmaları ve modern ıslah çalışmaları yapay seçilimde başvurulan bir yoldur. oluşmasına katkı sağlamışlardır. Örneğin karnabahar (Brassica oleracea batrytis), brokoli (Brassica ole-
Aşağıda verilen ifadelerden hangileri yapay seçilim uygulama örneği değildir? Gerekçenizi belirtiniz. racea italica), Brüksel lahanası (Brassica oleracea gemmifera), karalahana (Brassica oleracea acephala) ve
a) Soğuk ve yüksek bölgelerde yaşayan kuşların sıcak bölgelerde yaşayanlara göre daha açık renkli olması alabaş lahana (Brassica oleracea gongylodes) varyetelerinin tümü, yabani lahananın (Brassica oleracea)
farklı kısımlarının (kök, yaprak veya çiçek tomurcukları) kullanılmasıyla üretilmiştir.
b) Ilgın ağaçlarının yüksek tuza toleransı fazla olan türlerinin seçilerek tuzlu topraklarda yetiştirilmesi
c) Yabancı otlara karşı dirençli kültür bitkilerinin yetiştirilmesi 1. Doğal ve yapay seçilimi aşağıda verilen Venn şeması üzerinde karşılaştırınız.
ç) Süt üretimi yapan işletmelerde yüksek süt üretimi olan ineklerin çiftleştirilmesi Doğal Seç l m Yapay Seç l m
d) Kutup bölgelerinde yaşayan tilkilerin sıcak bölgelerde yaşayan akrabalarına göre daha küçük ku-
lak kepçelerine sahip olmaları

202
Hazırlayan: Fadimenur VURAT