Page 204 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 96

4. ÜNİTE > Canlılar ve Çevre Kazanım 12.4.1.2. Tarım ve hayvancılıkta yapay seçilim uygulamalarına örnekler verir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi YAPAY SEÇİLİM 20 dk.

Amacı Yapay seçilimi örneklerle açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metin ve görselden faydalanarak soruları cevaplayınız.
Popülasyonu oluşturan bireyler arasında farklılıklar (varyasyon) vardır. Popülasyondaki bireylerin üre-
me ve hayatta kalmaları bireyler arasındaki varyasyonlara bağlıdır. Hayatta kalmada ve üremede daha
başarılı olan ile en elverişli varyasyonlara sahip olan bireyler doğal olarak seçilirler.
Yapay seçilim, herhangi bir canlıdaki kalıtılabilir bir özelliğin etkisini azaltmak veya arttırmak için tür
içi çiftleşmeye insanın müdahale etmesi üzerine kurulu bir işlemdir. Neredeyse her evcil hayvan türü ve
tarımı yapılan her bitki, yabani atalarından seçici yetiştirmeyle elde edilmiştir. Örneğin 9000 sene ön-
cesine ait teosinte, mısır bitkisinin yabani atası olarak bilinir ve mısıra göre oldukça küçük yapılı ve az
sayıda tane (tohum) içerir. Teosinte varyetelerinden geleneksel ıslah metotlarıyla bu canlıların doğal ço-
ğalma süreçlerinden yararlanılarak daha büyük yapılı ve çok sayıda tane içeren mısırlar elde edilmiştir.

TEOSİNTE (ATASAL) MISIR MODERN MISIR

Soymak ç n sert b r c s mle Kuru, p mem Buharda dak kalar Tatlı, ferahlatıcı ve sulu
defalarca vurmak gerek r. patates tadında ç nde p er.

5 - 10 adet tanel ve Be farklı renkte
oldukça sert yapılı 19 mm Beyaz
Soyması kolay
190 mm Sarı
~ 1000 defa daha büyük Koyu kırmızı
Koyu mor
Mav s yah
B l nen 8 varyetes var. Yakla ık 200
varyetes var.
Sadece Orta Amer ka’da Yıllık üret m 69 ülkede
bulunur. 790 m lyon ton üret l r.

%75 Su %1,9 eker %23,1 D ğer %73,2 Su %6,6 eker %20,2 D ğer
Çoğunlukla n asta %2 daha az sulu 3,5 kat daha tatlı N asta bakımından zeng n
Görsel: Teosinte (atasal) ve modern mısır
Tarımla uğraşan insanlar yapay seçilim yoluyla doğada (doğal olarak) var olmayan yeni varyetelerin
oluşmasına katkı sağlamışlardır. Örneğin karnabahar (Brassica oleracea batrytis), brokoli (Brassica ole-
racea italica), Brüksel lahanası (Brassica oleracea gemmifera), karalahana (Brassica oleracea acephala) ve
alabaş lahana (Brassica oleracea gongylodes) varyetelerinin tümü, yabani lahananın (Brassica oleracea)
farklı kısımlarının (kök, yaprak veya çiçek tomurcukları) kullanılmasıyla üretilmiştir.

1. Doğal ve yapay seçilimi aşağıda verilen Venn şeması üzerinde karşılaştırınız.
Doğal Seç l m Yapay Seç l m

203