Page 209 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
3. Evet, katılırım. Chargaff’ın verilerine göre örneğin denizkestane- 2. 1. pl k 2. pl k
si için bu oran 1,58 iken E. coli için 0.93’tür.
4. Evet, hesaplanabilir. Chargaff’ın Tablo 1’deki verileri mısır için 5' ucu
kullanıldığında timin/guanin oranı (272/228) 1,19 olur. Bu ora-
nın dışında mısırın DNA'sındaki deoksiriboz sayısı, A+G/T+C Fosfod ester
(veya A+T/G+C) oranları, nükleotitlerin birbirine oranları he- 5 1 A T bağı
saplanabilir. 4 3 2 2’l zayıf
h drojen bağı
5. DNA'nın iki zinciri bir merkez eksen etrafında kıvrılarak sarmal C G
yapıyı oluşturur. İki zincirin yönleri birbirine terstir. Her iki zinci-
rin bazları düzlemsel yapıdadır ve düzlemleri eksene diktir. Bazlar, T A
aralarında belirli bir mesafe olacak şekilde üst üste dizilmiştir ve
sarmalın içinde yer alır. Sarmal yapının ekseni üzerinde geniş olan G C
büyük oluklar ve dar olan küçük oluklar yer alır. Sarmalın sabit bir
çapı vardır. Bu çap alanı içine bir pürin bir de pirimidin molekülü 5 4 0 1 G C Nükleot t
sığabilir. DNA’nın her bir dönüşünde 10 nükleotit bulunur. 3' ucu OH 3 2
Etkinlik No.: 4 - Nükleik Asitler S S�toz�n
3. DNA'da bulunan nükleotit; baz, şeker ve fosfat gruplarından
1. DNA hücre çekirdeğinde belli bir miktarda bulunurken RNA meydana gelmektedir. Bazlar, azotlu organik bazlardır. DNA’da
miktarı değişkenlik gösterir. DNA, çift iplikli sarmal bir yapıya dört çeşit azotlu organik baz mevcuttur. Bakteriden elde edilen
sahipken RNA tek iplikten meydana gelir. DNA’da deoksiriboz, bir nükleotidin azotlu bazı ile bizim nükleotidimizin bazı farklı
RNA’da riboz şekeri bulunur. adenin, guanin ve sitozin bazları- olabilir. Örneğin bizim herhangi bir nükleotidimizde adenin bazı
nı ortak olarak bulundururlar. Farklı olarak ise DNA’da timin, varken bakteriden elde edilen nükleotitte sitozin bazı bulunabilir.
RNA’da ise urasil bazları bulunur. DNA, çeşitliliğe sahip değildir Şeker ve fosfat molekülü ise tamamen aynıdır.
ancak RNA mRNA, tRNA ve rRNA çeşitlerine sahiptir.
4. ç ve d ifadesi farklılık gösterir.
2. RNA molekülleri DNA’dan üretilmektedir. Protein sentezinde a. İçerdiği şeker her iki gende deoksiribozdur.
mRNA, DNA’dan alınan bilgiyi ribozoma aktarmaktadır. Dola- b. Her iki gende baz sayısı nükleotit sayısı kadardır.
yısıyla genetik bilgiyi taşıyan DNA’dır. RNA ise protein sentezle- c. Her iki gende toplam fosfat sayısı, nükleotit sayısı kadar olacağı
mek için üretilen yardımcı bir moleküldür. için aynıdır.
ç. İçerdiği hidrojen bağı sayısı; A ile T arasında ikili hidrojen, G
3. tRNA tek iplikten meydana gelmesine rağmen üç farklı noktada ile C arasında üçlü hidrojen bağı olacağı için guanin ve sitozin
katlanmalar yapmıştır. Bu noktalarda ipliğin kendi üzerine kat- sayısı fazla olan gende, hidrojen bağı sayısı da fazla olacaktır.
lanması hidrojen bağlarıyla yapmaktadır. DNA’da da hidrojen d. Birbirinden farklı genler olduğu için nükleotitlerin dizilişi sıra-
bağları bulunmaktadır. Öğrenci bu nedenle tRNA ile DNA ara- sında farklılık göstermesini bekleriz.
sında benzetme yapmış olabilir.
Etkinlik No.: 6 - Genom Mimarisi
4. RNA, DNA üzerinden sentezlenen bir moleküldür. DNA’da 1. Olası cevap: Kısmen katılırım. Bakterilerde genellikle halkasal
meydana gelen hata RNA sentezi sırasında RNA’nın da hatalı yapılı bir tane DNA bulunur ama bakteri türüne bağlı birden faz-
sentezlenmesine neden olacaktır. RNA, protein sentezinin ger- la sayıda halkasal DNA bulunur. Ayrıca DNA’ları bir çekirdek
çekleşmesinden sorumludur. Hatalı sentezlenmesi, sentezlene- zarıyla çevrelenmemiş olsa da bu durum sitoplazmaya dağılmış
cek olan proteinin de hatalı olmasına yol açacaktır.
hâlde bulunması anlamına gelmez. Nükleoit denilen bölgede yo-
5. DNA molekülünde ipliklerin bir arada tutulmasını sağlayan yapı, ğunlaşmış ve organize bir hâlde yer alır.
bazlar arasında bulunan hidrojen bağlarıdır. Adenin ve timin 2. Bakteri kromozomunda ökaryot kromozomundaki histon proteinle-
arasında ikili, guanin ve sitozin arasında üçlü hidrojen bağı bu- rine benzer şekilde bazı proteinler bulunur. 1200 µm uzunluğundaki
lunur. Tek başına bu bağlar çok zayıftır. Ancak molekül boyunca DNA, bu proteinler üzerine sarılarak üstün kıvrımlı yapıya geçer. Bu
sıralandıklarında moleküle büyük bir dayanıklılık sağlamaktadır. sayede nükleoit bölgesinde yoğunlaşır ve 1 µm’lik bir hücre içine sığar.
Bu nedenle hidrojen bağı sayısı arttıkça moleküldeki iplikleri bir- 3. a: Sentromer, b: Kardeş kromatitler, c: Kromatin iplik, ç: Nük-
birinden ayırmak da zorlaşmaktadır.
leozom, d: Histonlar, e: Solenoid yapı. Kromatitleri bir ara-
Bilim insanı eşit sayıda nükleotit içeren iki farklı DNA örneği üze- da tutan sentromerler, kinetokor yapıların düzenlenmesinde
rinde çalışmaktadır ancak bu moleküllerde bulunan bazların sa- önemli rol oynar. İğ ipliklerinin kinetokorlara düzgün bağlan-
yısına dair bir bilgi verilmemiştir. Bazların dağılımı hidrojen bağı ması neticesinde kromatitlerin ayrımı gerçekleşir.
sayısını etkileyen bir unsurdur. 2. DNA’da iplikler birbirinden 4. Ökaryot kromozomu daha büyük ve karmaşık yapılıdır. Çok hücreli
daha kısa sürede ayrıldığına göre iplikleri bir arada tutan hidrojen ökaryot organizmalarda farklı hücreler çok özgül biyokimyasal faa-
bağlarının sayısının 1. DNA’ya göre daha az olduğu söylenebilir. liyetlerine göre özelleşmiş görevler üstlenir. Bütün hücreler tüm ge-
Bu durumda 1. DNA’da guanin ve sitozin sayısı daha fazladır. netik yapıyı taşımalarına rağmen farklı hücreler farklı gen gruplarını
6. Genetik bilginin ifade edilmesini örneklemektedir. Bir organiz- harekete geçirir. Ökaryotların genetik yapısının kıvrılma ve katlan-
mada üreme hücreleri hariç diğer hücrelerde aynı DNA yer al- maları yalnızca çekirdek yapısına sığmak için değil, aynı zamanda
maktadır. Ancak hücrenin işlevine göre bazı genler aktif olmakta, gen faaliyetlerinin düzenlenmesi için de önemlidir. Bu yüzden pro-
diğerleri ise aktif olmamaktadır. karyotlara oranla daha ileri katlanma organizasyonları gözlemlenir.
5. Kromozom - Kromatit - Kromatin iplik - Solenoid - Nükleozom
Etkinlik No.: 5 - Genetik Materyalin Organizasyonu - DNA - (Gen-Nükleotit)
1. Ökaryotik bir hücre, bölünmeye hazırlandığında kromatin ip- 6. Kromozom 8×10 bç içerdiğine göre ve her bir nükleozom ya-
6
2
likler genetik bilginin korunması ve hücre bölünmesinin kolay pısında 8×10 baz çifti DNA olduğuna göre 8×10 / 8×10 = 10 4
2
6
gerçekleşmesi amacıyla katlanmalar ve kıvrılmalar yaparak kro- nükleozom bulunurdu. Her nükleozomda 3 adet protein olduğu
mozomları oluşturur. için toplam 3×10 proteine ihtiyaç duyulurdu.
4
208