Page 210 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 7 - Hayatın Dili DNA kısım ise 3’ ucu olarak adlandırılır. Bu iplik, 5’→3’ (5 üssü 3 üssü)
1. Şekilden de anlaşıldığı gibi belirli sayıdaki nükleotitlerin birleş- şeklinde okunur. Bu ipliğin karşısındaki diğer ipliğin hidroksil ve
fosfat grubu taşıyan uçları, birinci iplikle zıt yöndedir, yani iki ip-
mesi ile gen, genlerin ve gen olmayan dizilerin bir araya gelmesi lik birbirine antiparaleldir. Bu nedenle ikinci iplik, 3’→5’ (3 üssü
ile de DNA oluşur. 5 üssü) şeklinde okunur. Bu durum aşağıdaki gibi ifade edilebilir.
2. Bu ifade doğru olarak kabul edilir. Çünkü her bir kromatit, bir
DNA molekülü içerir. Bu her bir kromatitte bulunan DNA mo- 5' 3'
lekülü, aynı genetik şifreyi barındırır. Daha basitçe ifade etmek O P O
gerekirse her bir kromatitte bir DNA kopyası vardır. HO O 5 1
4
3. DNA molekülü nükleotitlerine kadar hidroliz edilmek istenir ise 3 2
öncelikle karşılıklı zincirlerde bulunan nükleotitleri ayıran (hidrojen
bağları) ve DNA sarmalını açan enzimler (helikaz) kullanılmalıdır.
Daha sonra aynı zincirde bulunan nükleotitleri birbirinden ayırmak
için fosfodiester bağlarını koparan enzimler kullanılmalıdır.
Amaç, azotlu bazlarına kadar DNA’yı parçalamak ise belirtilen
enzimler dışında bir nükleotidin yapısında bulunan glikozit (baz
ile şeker arasında) ve ester (şeker ile fosfat arasında) bağlarını ayı-
ran enzimlerin de kullanılması gerekir.
4. Bu kromatitlerin her biri özdeş bir DNA molekülü taşıdığı için 5 0 1
kardeş kromatitler olarak isimlendirilir. Yani bir kromozomda 2 4
DNA molekülü vardır. Kardeş kromatitler, kromozomun sentro- 3' OH 3 2 5'
mer bölgesinden birbirlerine bağlıdır. Bu şu şekilde gösterilebilir.
Etkinlik No.: 8 - Üç Eşleme Modeli
1. a) B r nc ku ak ç z m
15 N 14 N 15 N 14 N
G C G C
Sentromer A T 135 A T 135
C G 140 C G 140
145 145
T A 150 T A 150
T A 155 T A 155
Karde
kromat tler İk nc ku ak ç z m
15 N 14 N 15 N 14 N
G C G C
A T 135 A T 135
5. DNA’da pürin ve pirimidin bazları bulunur. Pürin bazlar çift hal- C G 140 C G 140
kalı, pirimidin bazlar ise tek halkalı yapıdadır. Pürin bazlar yani 145 145
çift halkalı bazlar adenin ve guanin bazları, pirimidin bazlar yani T A 150 T A 150
tek halkalı bazlar timin, sitozin ve urasil bazlarıdır. T A 155 T A 155
DNA’nın iki zinciri arasındaki mesafe ancak 3 halka alacak ara- 14 N 14 N 14 N 14 N
lıktadır. Eğer iki pirimidin bazı karşılıklı gelseydi DNA’nın iki
zinciri arasındaki aralık geniş olacaktı. İki pürin bazı karşılıklı G C G C
gelseydi DNA’nın iki zinciri arasındaki aralık dar olacaktı. Bu A T 135 A T 135
nedenle bir pirimidin karşısına bir pürin bazı gelir. 140 140
C G C G
6. Yaklaşık 2 metrelik DNA ipliğini küçültmenin en basit yolu, bu ipi T A 145 T A 145
150
150
yumaklar hâline getirmektir. Hücrelerimiz içinde gerçekleşen de 155 155
tam olarak budur. Çok uzun DNA ipliği, histon adı verilen küresel T A T A
proteinlerin etrafına sarılır. Bunlar, proteinlerdir ve bir DNA yu-
mağı oluşturmanın yanında genlerin düzenlenmesini de sağlarlar. b) Meselson-Stahl’in deney koşullarına göre eğer DNA tam ko-
Histonlar DNA’yı paketleme işinde çok başarılıdır. Öyle ki runumlu eşlenmiş olsaydı DNA bantları aşağıdaki şekilde ve-
DNA’nın normal uzunluğunu 10 milyonda 1 kat küçültebilir. Bu rildiği gibi olurdu.
oran ise DNA’nın çekirdeği içine sığması için gerekenden yakla-
şık 30 kat daha fazla sıkıştırılması demektir. Fakat çekirdek için-
de, DNA dışında moleküller olması gerektiği düşünülecek olursa
bu sıkıştırma oranının normal olduğu anlaşılabilir. Haf f DNA (14/14)
7. DNA ipliklerinin konumlanması sırasında şöyle bir kural vardır:
DNA molekülünün ipliklerinden birinin en sonunda yer alan
deoksiriboz şekerinin beşinci karbonuna fosfat bağlıdır, bu kısım Ağır DNA (15/15)
ipliğin 5’ ucu olarak adlandırılır. Aynı ipliğin diğer ucundaki deok-
siribozun üçüncü karbonunda hidroksil grubu (–OH) bulunur, bu B r nc Nes l İk nc Nes l

209