Page 30 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 12

1. ÜNİTE > Genden Proteine Kazanım 12.1.2.1. Protein sentezinin mekanizmasını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi BİLGİDEN İŞLEVE 30 dk.

Amacı Protein sentezinin mekanizmasını açıklayabilme. Bireysel
1. Yönerge Protein sentezi hakkında verilen metin ve görsellerden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Dünya üzerinde var olan canlıların sayısını biliyor musunuz? Pencereyi biraz daraltarak tekrar bakalım,
var olan hayvanların sayısını? Bu sorulara cevap olacak sayısal verilere internette bir arama motoru ara-
cılığı ile kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Peki, şimdi bakış açımızı biraz değiştirelim! Milyonlarca sayıda canlı
çeşitliliğine sebep olan faktörler nelerdir?
Bütün canlılar DNA bulundururlar ve DNA her canlıda A, T, G, S adı verilen dört tane organik baz-
dan temel alır. Bunca çeşitlilik bu 4 harfin oluşturduğu nükleotitlerin farklı sayı ve sırada dizilmesi ile
meydana gelmektedir. DNA, bir canlının sahip olacağı özellikleri belirleyen bilgi molekülüdür. Bilgi
içeren bu molekülde ortaya çıkabilecek herhangi bir hata, farklı seviyelerde aksaklıklara sebep olur. Fa-
kat bilginin saklanması kadar onun ifade edilmesi de çok önemlidir. Bilginin ifade edilmesi, görünür
hâle gelmesi protein sentezi ile mümkündür. Protein sentezi tam bir ekip işidir. Ekibin başında DNA,
DNA’daki bilgiyi alan, taşıyan ve oluşumuna zemin hazırlayan RNA’lar bulunmaktadır. Ortaya çıkan
sonuç ise bizi biz yapan özelliklerdir. Örneğin mavi göz rengi bilgisi DNA’dadır. Fakat göze rengi veren
pigment proteinden oluşur. Protein sentezi sırasında transkripsiyon ve translasyon olayları gerçekleşir.

Am no as t
Am no as t z nc r
(prote n)
Büyük
alt b r m

}
Aden n (A) T m n (T) Guan n (G) S toz n (C) Küçük alt b r m Kodon
Uras l (U)
Görsel 1: Transkripsiyon Görsel 2: Protein sentezi
Transkripsiyon hücre türüne göre çekirdekte, sitoplazmada, mitokondride ve kloroplastta gerçekleşirken
translasyon sitoplazmada, endoplazmik retikulumda, çekirdek zarında, mitokondride ve kloroplasttaki ri-
bozomlar üzerinde gerçekleşmektedir. DNA’da bulunan ilgili gendeki bir hata, sentezlenecek olan mRNA
ve proteinin de yanlış üretilmesine neden olur ve yanlış üretilen bu moleküller hücre tarafından parçalanır.

1. Transkripsiyon ve translasyon olaylarının farklı canlılarda hücrenin farklı bölgelerinde gerçekleş-
mesi üretilen proteinin çeşitliliğini etkiler mi? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız.

2. Görsel 1’deki olay sırasında 1. nükleotit olan C nükleotidinin karşısına G yerine A yerleşirse oluşan
hata kalıcı olur mu? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız.

29