Page 35 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 35
14 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
1. Kitabınızdaki genetik kodonların yer aldığı sözlüğü kullanarak görsel üzerinde A, B ve C kutucuk-
larına hangi amino asitlerin geleceğini yazınız.
Yönerge Metin ve görselden faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
Doğada birçok organizma dondurucu sıcaklık derecelerine maruz kalmaktadır. Sıfır derecenin altındaki
bu dondurucu sıcaklıklar sadece kutup bölgelerinde değil, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkının
yoğun yaşandığı iklim bölgelerinde de görülmektedir. Bu nedenle bu bölgelerde yaşayan balık, böcek,
bakteri, bitki gibi canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için özel yapılara sahiptir. Bu özel yapılardan bir
2. Merve, “Huntingtin proteini, ancak Huntington hastası bireylerde bulunur.” görüşünü savunmak- tanesi antifriz proteinlerdir. Antifriz proteinler (AFP) veya buz yapılandırıcı proteinler (ISP), buz kris-
tadır. Siz bu ifadeye katılır mısınız? Gerekçesiyle açıklayınız. tallerini bağlayarak donma noktasını erime noktasının altına düşürür. Böylece buz kristallerinin büyü-
mesi, sıkılaşması ve buzun yeniden kristalleşmesini engellerler.
Havuç bitkisinin buz yapılandırma aktivitesine sahip olduğu bilinmektedir. Bilim insanları, havuçta an-
tifriz proteinini kodlayan geni normalde soğukta yaşayamayan bir bitkiye aktarmışlardır. Böylece eko-
nomik açıdan değerli olan ama soğuk iklim koşullarında yaşayamayan bu bitkinin üretimi gerçekleşti-
rilmiştir. Başka bir çalışmada ise soğuk sularda yaşayan balığın antifriz geni domates ve çilek bitkisine
aktarılmıştır. Aşağıda bu aktarım işleminin gerçekleşme aşamaları verilmiştir.
Kromozom
Ant fr z gen
3. Görsel üzerinde Ç kutucuğunda gerçekleşen olayın adını yazınız. Huntington hastalığının ortaya Ant fr z gen
çıkmasında bu olayın bir rolü olup olmadığını açıklayınız. Balık Balık hücres 1
Rekomb nant DNA
Plazm t Ant fr z gen 2 Rekomb nant DNA 3 Agrobacter um bakter s
4 5 6
Rekomb nant DNA’nın Domates hücreler Ant fr z gen ta ıyan b tk
4. HTT geninde CAG tekrarlarının bulunduğu bölgede bir nokta mutasyon meydana geldiğini var- çok sayıda kopyası üret l r. bakter ye enfekte ed l r. hücreler kültür ortamında
sayalım. Bu mutasyonla mRNA üzerindeki CAG üçlü kodonlarından birisi CAA şekline dönüş- çoğaltılır.
müştür. HTT geninde 35 tekrar dizisi içeren bir bireyde bu mutasyon sonucu Huntington hastalığı Şekil: Gen aktarımı örneği
gözlenir mi? Gerekçesiyle açıklayınız.
Dondurulmuş gıdalarda dondurulma işlemi sırasında gıdanın yapısında meydana gelebilecek ha-
sarlar AFP’lerin kullanımı ile en aza indirilebilmektedir. AFP’ler gıdanın depolama süreci boyun-
ca büyük kristallerin oluşumunu önlemeleri nedeniyle endüstriyel amaçlar için kullanılmaktadır.
Farklı yapıdaki antifriz proteinlerin değişik gıdalarda kullanımı ile ilgili çalışmaların sonuçları,
antifriz protein kullanımının, dondurularak muhafaza edilen ürünlerin yapısal özelliklerinin ko-
runması açısından yenilikçi bir uygulama olduğunu göstermektedir. Ancak üretim maliyetlerinin
yüksek olması antifriz proteinlerin katkı maddesi olarak kullanımını kısıtlamaktadır. Bununla bir-
likte antifriz proteinlerin raf ömrü süresince ürün kalitesini artırmak, gıdanın yapısını korumak
amacıyla kullanılabileceği düşünülmektedir.
Kaynak: İ. Gün, A. Albayrak ve A. Gürsel, “Antifriz Proteinler: Gıdaların Korunmasında İnovatif Bir Ajan”, Türk Ta-
rım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8 (7): 1433-1439, 2020 esas alınarak düzenlenmiştir
34
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI
