Page 315 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9

CEVAP ANAHTARLARI
2. Terleme ve soluk alıp verme metabolik enerji harcamayı gerek- 3. İnsan sağlığı üzerindeki etkileri: Deri kanseri, katarakt ve ba-
tiren aktif süreçlerdir. Vücut sıcaklığı arttığında kan dolaşımı ğışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur.
hızlanır, soluk alış verişi artar. Kan dolaşımının hızlanmasına
bağlı olarak deri yüzeyine yakın olan kılcal damarlarda kan Bitkiler üzerindeki etkileri: Ozon tabakasının incelmesi bit-
akışı hızlanır ve ısının deri yüzeyinden kaybını böylece de vü- kide çiçeklerin ve meyvelerin azalmasına, suyun verimli kulla-
cut sıcaklığının düşmesini sağlar. Ter bezlerinden üretilen ter nılmasının engellenmesine de sebep olur. Bitkileri hastalıklara,
de deriden buharlaşarak su kaybına, böylece vücuttan ısının böceklere ve kuraklığa karşı hassaslaştırır ve zayıflatır. Orman-
uzaklaştırılmasına neden olur. Havadaki nem miktarının ar- cılık alanında da artan UVB radyasyonu, fidelerin yeşermesini
tışı, terlemeyle vücut yüzeyinde oluşan terin buharlaşmasını azaltmaktadır.
zorlaştırıp vücuttan ısının uzaklaştırılmasını engeller. Vücut Hava kirliliğine etkileri: Ultraviyole ışınların yüksek mik-
sıcaklığı düşmediği için de kişinin hissedeceği sıcaklık daha tarları, havada bulunan kirleticiler arasındaki kimyasal reak-
fazla olur. siyonları hızlandırarak kentsel hava kirliliğinde artışa neden
3. Rüzgâr, basıncın azalmasına neden olur. Basınç düşünce olmaktadır. Artan hava kirliliği de özellikle astım hastaları ve
buharlaşma hızı artar. Bu durumda insan vücudundan daha yaşlılara ciddi zararlar vermektedir. Ayrıca birçok kırsal alan,
fazla su buharlaşır. Buharlaşma, vücudun daha hızlı ısı kay- orman ve tarla rüzgarlarla şehirlerden ve endüstriyel alanlar-
betmesine neden olur. Bu nedenle rüzgârın varlığı, hissedilen dan taşınan kirleticilerden en az kentler kadar etkilenebilmek-
sıcaklığı düşürür. tedir.
4. Yazın açık renkli, hava alan, teri emen pamuklu giysiler tercih Hayvanlar üzerindeki etkileri: Ultraviyole ışınları özellikle
edilmesi hissedilen sıcaklığın ölçülen sıcaklıktan daha fazla balık larvası, karides, yengeç, deniz kestanesi, fitoplankton
olmamasını sağlamak içindir. Kışın ise hissedilen sıcaklığın ve deniz bitkilerine zarar verir. Fitoplanktonlar; bir hücreli su
ölçülenden daha düşük olmaması için çok sık dokunmamış, yosunlarından oluşan, suda yaşayan bir bitki topluluğudur. Bu
arasında hava boşlukları olan, yünlü ve koyu renkli giysiler mikroskopik okyanus canlılarının kaybı, küresel iklimi dolaylı
tercih edilmelidir. yoldan etkileyebilir. Çünkü bu canlılar atmosfere salınan kar-
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders bondioksitin yaklaşık %80’i için depo görevi yaparlar. Bunla-
rın yok olması karbondioksitin atmosferik konsantrasyonunu
Kitabı, sayfa 248. ve sera etkisini arttırarak küresel iklimi değiştirir.
4. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir..
Etkinlik No.: 146
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
1. Yönerge Kitabı, sayfa 249-250.
1. Havadaki bağıl nem artarsa hissedilen sıcaklık değeri de artar,
bağıl nem azalırsa hissedilen sıcaklık değeri de azalır.
2. Bağıl nem sıcaklıkla ters orantılıdır. Sıcaklık arttıkça havanın Etkinlik No.: 148
nem taşıma kapasitesi artacağından bağıl nem düşer.
2. Yönerge 1. Güneş’ten Dünya’ya gelen ışığın bir kısmı atmosfer tarafın-
dan uzaya yansıtılırken bir kısmı atmosfer ve Dünya yüzeyi
o
Tablolara göre hava sıcaklığı 30 C değerinde olduğunda bağıl ne- tarafından soğrulur. Dünya yüzeyinde soğrulan enerjinin bir
o
min artışıyla hissedilen sıcaklık da artar. Hava sıcaklığı 0 C değe- kısmı ise tekrar atmosfere verilir. Bu enerjinin de bir kısmı at-
rinde olduğunda rüzgârın sürati artarsa hissedilen sıcaklık düşer. mosferde soğrulurken bir kısmı uzaya gider. Bu sayede dünya-
Rüzgâr hızının artması basıncı düşürür. Basınç düşmesi buharlaş- mızdaki sıcaklık yaşamaya uygun bir aralıkta kalır. Dünya ve
ma hızını arttırır ve hissedilen sıcaklığı azaltır. atmosferinde gerçekleşen bu sürece sera etkisi, bu etkiyi oluş-
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders turan gazlara da sera gazları denir. Sera gazlarının gerekenden
Kitabı, sayfa 248. fazla olması Dünya yüzeyindeki ortalama sıcaklığı arttırırken
gerekenden az olması ortalama sıcaklığı düşürür. Ortalama sı-
caklıktaki değişimin fazla olması da Dünya’yı yaşanmaz hâle
getirebilir.
2. Küresel ısınmanın en büyük nedenlerinden biri atmosferdeki
karbondioksit miktarının artmasıdır. Tüm bitkiler gibi ağaçlar
da karbondioksit alıp oksijen vermektedir. Bu da atmosferde-
ki karbondioksit miktarının azaltılmasına katkı sağladığından
küresel ısınmayı yavaşlatmaktadır.
Etkinlik No.: 147
1. Zararlı ozon kaynaklarından biri olan azot oksitler büyük ço-
ğunlukla motorlu araçlardan, enerji santrallerinden, endüstri-
yel faaliyetlerden ve ticari aktivitelerden oluşmaktadırlar.
2. Cevap öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel cevap
şöyledir:
Zararlı gazların doğaya daha az salınması için fabrika bacala-
rına filtre takılabilir. Zararlı gazlar dönüştürülerek yararlı hâle
getirilebilir. Atık sular arıtıldıktan sonra doğaya salınabilir. Fo-
sil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı
yaygınlaştırılabilir.

315