Page 316 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
3. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Etkinlik No.: 149
Muhtemel cevaplar: Karbon ayak izi, her kişinin insani faaliyetleri sonucunda do-
1.
Küresel ısınma nedeniy- ğada oluşturduğu karbondioksit miktarıdır. Yani her insanın
No Önlemlere yönelik öneri ısınma, enerji tüketimi veya satın aldığı her bir ürün sonucun-
le oluşabilecek değişiklik da atmosfere saldığı karbon miktarıdır. Her bir birey yaşadığı
Elektrik enerjisinin üreti- yere ve yaşam şekline göre farklı miktarda karbon salınımına
minde fosil yakıtlar yerine neden olur. Tüketilen gıda tipinden ulaşım şekline ve elektrik
yenilenebilir enerji kaynak- tüketimine göre herkesin karbon ayak izi farklıdır. Örneğin
Fosil yakıtların kulla- araba kullanırken yakılan benzin, evi ısıtırken kullanılan enerji
1 nılması nedeniyle sera ları kullanılmalıdır. Enerji ve tüketilen gıdaların üretim süreci, belirli bir miktar karbon-
gazlarının artması verimliliği yüksek elektrikli
ev aletleri üretilmelidir. dioksit salınımına neden olmaktadır.
Ağaçlandırma çalışmaları
arttırılmalıdır. Karbon ayak izinde en büyük payı olan faktörler şunlardır:
Isı yalıtımı ve serinletme Enerji tüketimi: Ulaşım, endüstriyel işlemler, elektrik ve fosil
sistemleri geliştirilmelidir. yakıt kullanımı yüksek miktarda enerji tüketimine sebep ol-
Yapılar ve giysiler daha açık maktadır.
2 Sıcaklığın artması renklerde olmalıdır. Yangın- Sanayileşme: 20. yüzyılın ortalarından itibaren sanayileşmeyle
lara karşı önleyici tedbirler birlikte karbondioksit salınımı kontrolsüz ve çok hızlı bir şekil-
alınmalı ve söndürme tek- de artmıştır ve artmaya da devam etmektedir.
nikleri geliştirilmelidir.
Hayvancılık: Artan et tüketimiyle birlikte besi hayvanlarının
Sel ihtimali olabilecek yerlere seri üretime geçmiş olması atmosfere fazla miktarda metan
selden korunma sistemleri gazı salınımına neden olmaktadır.
Oluşabilecek mevsim yapılmalıdır. Sel riski yüksek
değişiklikleri sonucunda olan yerleşim yerlerinin uy- Atık maddeler: Hangi işlem ya da aktivite sonucu olursa ol-
3
bölgesel olarak yağış gun alanlara taşınması sağ- sun, dünyadaki atık madde miktarı oldukça yüksek bir seviye-
miktarının artması lanmalıdır. Toprak kayması dedir. Bu durum aynı zamanda dünyanın doğal kaynaklarına
olabilecek yerler belirlenip ve yaşam alanlarına da zarar vermektedir.
tedbir alınmalıdır.
İnsan faaliyetleri: İnsanların günlük hayatlarında birçok işi
İnsanlar su kullanımıyla ilgili verimli ve hızlı bir şekilde yapma adına edindikleri alışkanlık-
olarak bilgilendirilmelidir. lar da karbon ayak izinde büyük bir paya sahiptir.
Deniz suyunu arıtma ve de-
Kullanılabilir suyun polama sistemleri geliştiril- Karbon ayak izi iki ana parçadan oluşur: Birincil (doğrudan)
4
azalması melidir. Çamaşır ve bulaşık ayak izi ve ikincil (dolaylı) ayak izi.
makineleri gibi cihazlar su Birincil ayak izi, evsel enerji tüketimi ve ulaşım (söz gelimi ara-
kullanımı daha az olacak ba ve uçak) dâhil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından
şekilde geliştirilmelidir. ortaya çıkan doğrudan CO emisyonlarının ölçüsüdür.
Yeni tarım alanları oluştu- 2
rulmalıdır. Sulama teknikleri İkincil ayak izi, kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsün-
den yani bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla
geliştirilmelidir. Bir sezonda
5 Gıda üretiminin azalması iki veya daha fazla ürün ilgili olan dolaylı CO emisyonlarının ölçüsüdür.
2
yetiştirebilme teknikleri (climatechange.boun.edu.tr) "Düzenlenmiştir."
geliştirilmelidir. 2. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders
Kitabı, sayfa 249-250. 3. Enerji tasarrufu yaparak ve bazı alışkanlıklarımızı değiştirerek
karbon ayak izimizi azaltabiliriz.
• Enerji dostu ampuller kullanılmalı.
• Doğru ışıklandırma kullanılmalı.
• Klima yerine vantilatör kullanılmalı.
• Evler ısı kaybına karşı yalıtılmalı.
• Eşyalar, radyatörleri kapatmayacak şekilde yerleştirilme-
li.
• Diş fırçalama, bulaşık yıkama ve tıraş esnasında musluk
açık bırakılmamalı.
• Daha az su tüketen teknolojik araçlar kullanılmalı.
• Klozetlere asılan temizleme maddeleri kullanılmamalı.
• Kimyasal temizlik maddelerinin tüketimi en aza indiril-
meli.
• Bozuk tesisatlar onarılmalı.
• Hortumla sulama ve yıkama yapılmamalı.

316